اخبار انجمن
اگرچه به نظر مي رسد كه انجمن , علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي ماه هاست كه فعاليت زيادي انجام نمي دهند , اما همكاران شما با توجه به تمام مشكلات در تلاش هستند تا وظايف خود را انجام دهند.
برخی از فعاليت هاي انجمن عبارتند از:
1) تهيه و چاپ كتاب كار علوم سوم راهنمايي و ارسال آن به ساير استان ها ومدارس
2) تدوين كتاب كار علوم اول و دوم راهنمايي كه اين دو كتاب در مرحله ي ويراستاري بوده و بعد از طي مراحل آن به چاپ خواهد رسيد و در اختيار همكاران قرار خواهد گرفت.
3) تهيه ي نرم افزار آموزشی کیهان .این لوح فشرده شامل:
مجموعه ی سوالات،المپیاد ها،فیلم های کوتاه ، انیمیشن های کوتاه علمی ومجموعه مقالات علمي پيرامون جمع آوري اطلاعات كتاب درسي است كه توسط كميته نقد و بررسي كتب و كميته آموزش و پژوهش انجمن تهيه شده است.
4) برگزاري كلاس آموزشي در باره ي فصول تغيير يافته ي كتاب هاي اول و دوم
5)تهیه نرم افزار آموزشی زمین شناسی ویژه سه پایه راهنمایی با همکاری پژوهش سرای خواجه نصیر الدین طوسی( 75 درصد مراحل آن انجام شده است)
6) با حمد و سپاس از خداوند بي همتا , در پي فعاليت هاي انجام شده در خصوص ثبت انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم , مراحل قانوني آن كه از بدو تاسيس پروانه آن درادارات ثبت و استانداري آغاز شده بود به پايان رسيد و پروانه ثبت انجمن با نام موسسه انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم درتاريخ 29/3/1384به شماره 486در دفتر اداره ثبت اسناد و مدارك استان قم به ثبت رسيد و جهت اطلاع عموم در تاريخ 17 /5/1384 در روزنامه رسمي جمهوري اسلامي صفحه 34 آگهي شد . متعاقبا طبق اساسنامه با افتتاح حساب جاري به شماره 2331 به نام انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم نزدبانك ملي شعبه دارايي (معصوميه)اقدام شد و وجوه نقدي موجود نزد شوراي اجرايي به اين حساب واريز و طبق اساسنامه هزينه خواهد شد
همچنين از اول مهر ماه همكاران شما در روزهاي ذيل در محل دفتر انجمن حضور دارند و پاسخگوي شما خواهند بود.
برنامه ي حضور همكاران شما در كميته هاي مختلف :
شنبه كميته ي انتشارات و نقد و بررسي كتب از ساعت 6-4
يكشنبه كميته ي گردهمايي هاي علمي از ساعت 6-4
دوشنبه كميته ي آموزش و پژوهش از ساعت 6-4
سه شنبه كميته ي پذيرش و روابط عمومي از ساعت 6-4
معرفي كتاب :
عنوان : كتاب كار علوم سوم راهنمايي
مولفان :
ماده و تغييرات آن .................... محمد صمدي پور
زمين زيستگاه ما ..................... حبيب الله ميري
انرژي , زندگي .................... ابوالفضل عبد الكريمي
دنياي زنده .................... مجيد فرح آبادي
اواخر شهريور ماه كتاب كار علوم تجربي سال سوم راهنمايي كه حاصل زحمات همكارانمان در كميته انتشارات انجمن علمي , آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم است , چاپ و منتشر گرديد. مولفان اين كتاب سعي كرده اند تا سوالاتي متنوع بر اساس روش نوين آموزشي طراحي كنند كه هر سه حيطه دانش , مهارت , نگرش را در بر گيرد. در ابتداي هر فصل خلاصه اي از مطالب هر فصل به جهت يادگيري و سوالاتي در سطوح مختلف آموزشي طراحي شده است.
منظور نظر مولفان آن بوده است كه سوالات و مطالب كتاب طيف وسيعي از دانش آموزان از ضعيف تا قوي را در بر گيرد. اما با توجه به اين كه اكثر دانش آموزان ما در حد متوسط مي باشند سوالات نيز بيشتر در حد اين دانش آموزان طراحي شده است.
البته آنان سعي كردند از يك طرف با طراحي سوالاتي چون جاخالي و بعضي از سوالات تشريحي پاسخگوي نياز دانش آموزان ضعيف باشند و از طرف ديگر با طراحي سوالاتي از بيشتر بدانيد و مطالب تكميلي خارج از كتاب به فكر دانش آموزان قوي بوده اند . اما تعداد اين گروه سوالات كافي نيست و تمام نياز دانش آموزاني كه تمايل به شركت در آزمون هاي تيزهوشان و نمونه دولتي دارند را برطرف نمي سازد.
البته هدف از تدوين چنين كتابي استفاده در كلاس درس و عموم دانش آموزان بوده است اما هرگز نبايد فراموش كنيم كه در كلاس ما دانش آموزاني هستند كه نياز به مطالب كامل تر و سوالات دشوارتر دارند تا كلاس علوم براي آنان لذت بخش تر باشد .
نكته ي ديگر آن كه مولفان و ويراستاران كتاب تلاش كرده اند تا كتاب خالي از اشكالات و ايرادات علمي , تايپي و ادبي باشد . اما اين كتاب نيز چون ديگر كتاب ها خالي از اشكال نيست و اين گروه نيز بر اين نكته واقف مي باشند به همين منظور برگه ي پاياني كتاب طوري طراحي شده تا معلمان عزيزي كه اين كتاب را براي استفاده در كلاس تهيه كرده اند با ديدي انتقادي آن را مورد نقد قرار داده و نظرات خود را براي بهبود كيفيت كتاب درچاپ هاي بعدي براي انجمن ارسال فرمايند.
با آرزوي موفقيت براي مولفان كتاب
با تغییر بخش دنیای زنده کتاب درسی علوم تجربی پایه های اول و دوم راهنمایی کمیته آموزش و پژوهش انجمن به منظور هماهنگی همکاران در پاسخ به فعالیت ها ،پاسخ این سوالات را تهیه و تنظیم نموده است . این پاسخ ها طی دو مرحله در اختیار همکاران قرار خواهد گرفت.
پاسخ فعالیت های کتاب علوم تجربی
پایه اول راهنمایی(قسمت دوم)
مقايسه كنيد صفحه ي 103
اهميت ويژگي كمتر- تعداد ويژگي بيشتر- تعداد كتاب كمتر-كتاب هاي نوجوانان
فكر كنيد صفحه ي 106
بعضي از جانوران نمي توانند تمام مراحل رشد خود را در يك زيستگاه سپري كنند مانند دوزيستان , برخي نيز نياز هاي خود را از آب به دست مي آورند و در كنار آب زندگي مي كنند مانند مرغ ماهي خوار. از روي شكل اندام حركتي نوع رژيم غذايي , نوع دندان بندي , نوع پوشش و نوع وضعيت دست و پا . فكر كنيد 107محل اتصال اندام هاي حركتي به اسكلت در آن ها به هم شباهت دارد.
بله – محل اتصال پا و اندازه به سرعت جانور كمك مي كند . مثلا در خزندگان كه دست و پا در جوانب بدن قرار دارد شكم جانور روي زمين كشيده شده و سرعت جانور كمتر مي شود. اما در جانوران پستاندار كه دست و پا مانند ستون در زير بدن قرار گرفته است جاندار با سرعت بيشتري حركت مي كند.
فكر كنيد صفحه ي 108شكارچي شكار خود را مي خورد و به عنوان غذا مصرف مي كند اما انگل بر روي بدن ميزبان خود يا درون آن زندگي مي كند و از آن استفاده ي غذايي به عمل مي آورد و ميزبان خود را نمي كشد.
فكر كنيد صفحه ي 108كم تحركي جانداران مشكل مهمي براي آن ها محسوب مي شود . اين جانداران بايد براي يافتن غذا , دفاع از خود .
با به حركت در آوردن آب غذا را به طرف خود مي كشند . با پوشش هاي محكم (اسكلت خارجي) از خود دفاع مي كنند .
مقايسه كنيد صفحه ي 109
با توجه به اين كه نوع دندان هاي هر جاندار رژيم تغذيه جانور را تعيين مي كند مي توان نوع
تغذيه جانور را تعيين كرد. در گوشت خواران مانند سگ و كوسه ماهي دندان هاي نيش كه تيز و برنده اند پيشرفت كرده است
در علف خواران دندان هاي آسيا كه مخصوص له يا آسيا كردن ديواره ي سلولي گياهاناست مانند گوسفند رشد يافته است و در انسان كه رژيم غذايي همه چيز خواري دارد همه ي انواع دارد پيش , نيش و آسيا رشد يافته است. طول دستگاه گوارش گوشت خواران با علف خواران متفاوت است . در علف خواران اندازه و طول دستگاه گوارش زياد است مانند : گاو كه معده ي چهار قسمتي و روده ي باريك دراز دارد. اما طول لوله ي گوارش گوشت خواران مانند سگ كوتاه است. فكر كنيد صفحه ي 109
پرندگان داراي عضلات قوي پرواز هستند . بنابر اين براي سوخت و ساز غذا و توليد انرژي به اكسيژن زيادي نياز دارند همچنين بدن آن ها توسط دستگاه تنفس بخشي از گرماي خود را از دست مي دهد. بنابر اين در بدن آن ها علاوه بر شش ها كيسه ها هوادار وجود دارد تا بتواند هواي كافي را به بدن جاندار برساند.و وجود كيسه هاي هوا موجب سبك شدن پرنده مي شود .
طراحي كنيد صفحه ي 111
در سطح بدن اسفنج ها سوراخ هاي ريزي وجود دارد كه آب از طريق اين سوراخ ها وارد بخش دروني بدن جانور مي شود . غذا نيزهمراه با آب از طريق اين سوراخ ها وارد بدن اين جاندار مي شود و برخي از سلول ها با حركت خود مواد غذايي را از آب مي گيرند .
اسفنج ها به خون نياز ندارند زيرا جريان آب اكسيژن و غذا را به سلول ها مي رساند.
فكر كنيد صفحه ي 112بدن كيسه تنان مانند كيسه است زيرا فقط با يك مجرا به بيرون ارتباط پيدا مي كند در نتيجه هم به منزله ي دهان و مخرج است.
بازوهايي كه در اطراف دهان كيسه تنان وجود دارد با حركت آب و گرفتن مواد غذايي , نياز كيسه تان را تامين مي كنند.
در سطح بعضي از اين بازو ها سلول هاي گزنده اي وجود دارد كه مي تواند نوعي زهر فلج كننده از خود ترشح كند و طعمه را بي حس كرده و جاندار به عنوان غذا مصرف مي كند.
بحث كنيد صفحه ي 113
دلقك ماهي در كنار شقايق دريايي زندگي مي كند و جانوران ديگر نمي توانند آن را شكار كنند
وجود دلقك ماهي سبب نزديك شدن جانوران ديگر به شقايق دريايي مي شود و غذاي شقايق تامين مي شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 115
بخشي از صدف حلزون در سركه حل شده است زيرا صدف حلزون اسكلت آهكي است و در داخل سركه كه اسيداست, حل مي شود.
حباب هاي حاصل نشانه ي يك تغيير شيميايي است. اين حباب ها گاز كربن دي اكسيد است .
مشاهده كنيد صفحه ي117
كفشدوزك مانند صياد شته را شكار مي كند و به عنوان غذا مصرف مي كند .
بله – مفيد است. مي دانيم كه شته ها از شيره ي پرورده ي گياهان تغذيه مي كنند و به عنوان يك آفت
به مزارع آسيب مي رسانند. بنابر اين كفشدوزك با خوردن شته ها به نوعي براي انسان مفيد است .
كفشدوزك ابتدا بال هاي قاب مانند قرمز جلويي را از هم باز مي كند و دو بال تا شده نازك و بلند كه در زير آن وجود دارد بيرون مي آيد و مي تواند پرواز كند.
كفشدوزك ازگروه جانوران قاب بال است . و پوشش روي بال ها قدرت پرواز آن ها را كاهش مي دهد . اطلاعات جمع آوري كنيد صفحه ي 117در انتهاي شكم بسياري از عنكبوت ها سه جفت اندام ترشح كننده ي تار وجود دارد . هر كدام از اين اندام ها از صد ها لوله ي باريك تشكيل شده است . ماده ي تار از درون اين لوله ها عبور مي كند و ترشح مي شود و پس از خروج از بدن در برابر هوا سخت شده و تار به وجود مي آيد.
از پروتئين
به منظور ساختن دام , محافظت از تخم ها , پوشاندن سطح داخلي لانه . برخي از عنكبوت ها نيز به وسيله ي تار از جايي به جاي ديگر مي روند.
فكر كنيد صفحه ي 117
مگس ها از شيرابه هاي مواد غذايي استفاده مي كنند . آن ها با استفاده از خرطوم خود
شيرابه ها را به داخل دهان مي رسانند . مگس ها گاهي بزاق خود را بر روي مواد جامد مي ريزند و آن ها را حل كرده و به صورت شيرابه مصرف مي كند كه در اين حالت مقداري از ميكرب هاي دهان خود را وارد محيط هاي غذايي مي كند.
بيشتر بدانيد صفحه ي 117چشم هاي مركب بيش از 2000 عدسي دارد. اين چشم ها رنگ اجسام را تشخيص مي دهند اما چشم هاي ساده در حشرات براي تشخيص نور و تاريكي اند.
مشاهده كنيد صفحه ي 118
نوزاد ملخ وقتي از تخم خارج مي شود شبيه ملخ بالغ است اما بخش هايي از بدنش ناقص است كه در دوران رشد خون با چند بار پوست اندازي كامل مي شود . اما نوزاد پروانه وقتي از تخم خارج مي شود هيچ شباهتي به جاندار بالغ ندارد. كه در حين رشد به جاندار بالغ تبديل مي شود.
تغييرات پروانه
دگرديسي ملخ ناقص است و جاندار در سه مرحله بالغ مي شود. اما دگرديسي پروانه چهار مرحله دارد كه عبارتند از : تخم نوزاد كرمي شكل , شفيره و حشره ي بالغ .
مشاهده كنيد صفحه ي 120
شنا به كمك باله ها انجام مي شود . باله ها شامل باله هاي زوج و فرد اند. باله هاي سينه اي و شكمي زوج و باله هاي پشتي , مخرجي و دمي فرد اند. باله هاي زوج بيشتر براي حركت , توقف و باله هاي فرد بيشتر براي حفظ تعادل به كار مي گيرد.
هر آبشش از يك كمان آبششي و رشته هاي آبششي تشكيل شده است . كمان آبششي از جنس استخوان يا غضروف و رشته هاي آبششي در دو رديف قرار دارند . تعداد آبشش ها در ماهي استخواني چهار جفت است. و در زير سرپوش آبششي قرار دارد.
پولك ها نازك , پهن و استخواني هستند و از لايه ي جلدي پوست حاصل شده اند . تعداد آن ها در ماهي جوان و مسن برابر است . ميزان رشد پولك ها در طول سال يكسان نيست و به مقدار مصرف مواد غذايي بستگي دارد. از شمارش تعداد حلقه هاي هر پولك سن ماهي تعيين مي شود.
ادامه مشاهده كنيد صفحه ي 120
خط جانبي از سلول هاي حسي تشكيل شده است كه در طرفين بدن جاندار قرار دارند. اين سلول ها قادر اند كوچك ترين تغييرات فشار را كه در اثر ارتعاشات به وجود مي آيند را درك كنند.
ماهي ها جشم هاي نسبتا بزرگي دارند و برخي از آن ها تا اعماق 750 متر كه نور وجود دارد مي بينند. برخي نيز در اعماق زندگي مي كنند و با فرآيند لومينسانس نور توليد مي كنند.
مثانه ي هوادار كيسه ي نازكي است كه بين كليه ها و اندام گوارشي وجود دارد و به مري مربوط است.گاز هاي اكسيژن , نيتروژن , كربن دي اكسيد از خون وارد اين كيسه ها مي شوند و ماهي با تغيير اين گاز ها در سطوح مختلف آب شنا مي كند.
اطلاعات جمع آوري كنيد صفحه ي 120
خاويار تخم چند گونه از ماهيان ازون برون (استروژن) است اين ماهي ها در درياهاي آب هاي شيرين و به خصوص درياي مازندران زندگي مي كنند .
درشت ترين و مرغوب ترين اين ماهي ها در آب هاي درياي مازندران وجود دارد .
پس از صيد ماهي خاويار شكم آن ها را باز كرده و تخم ها را در تشتك هايي جمع آوري نموده و از توري مخصوص عبور مي دهند. تا از هم جدا شوند . سپس به آن ها نمك اضافه مي كنند و با فشار درون قوطي كنسرو بسته بندي مي شود.
اطلاعات جمع آوري كنيد صفحه ي 121
قورباغه ها و وزغ ها از دوزيستان بدون دم هستند . پوست قورباغه ها مربوط , نرم و نازك است. اين جانداران تنفس پوستي دارند بنابراين در نزديك آب زندگي مي كنند.
اما وزغ ها پوست خشك , سخت و زبر دارند كه از زگيل هايي پوشيده شده است. اين جانداران تا حد زيادي از آب فاصله گرفته اند و نسبت به قورباغه ها پيشرفته ترند.
اين جانداران با شكار حشرات و كرم ها مواد مورد نياز خود را تامين مي كنند.
اطلاعات جمع آوري كنيد صفحه ي 122
آفتاب پرست بدني پهن دارد كه از دو پهلو به هم فشرده شده است . اين جانور داراي چشم هاي برجسته و بيرون آمده است كه هريك به طور مستقل حركت مي كند و مي تواند هم زمان جهات مختلف را ببيند. اين جانور آهسته حركت مي كند و زبان چسبنده بزرگي دارد كه به بيرون پرتاب مي كند و با آن حشرات را شكار مي كند. دم باريك و بلندي دارد و مي تواند به دور شاخه ها بپيچد و جابه جا شود. همچنين مي تواند به سرعت رنگ پوست خود را تغيير دهد و هم رنگ محيط خود شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 123
تخم مرغ داراي جنين داراي:
پوسته ي آهكي از تبخير سريع آب جلوگيري مي كند و از اجزاي داخلي محافظت مي كند. پرده هاي اطراف تخم عبارتند از : كوريون , آمينيون , آلانتوئيس و كيسه ي زرده .
پرده ي كوريون در زير پوسته قرار دارد گاز هاي تنفسي از اين پرده انتشار مي يابد.
پرده ي آمينيون داراي محلول نمكي است و جنين در اين مايع غوطه ور است.
آلانتوئيس رگ هاي خوني زياد دارد و به تنفس جنين كمك مي كند. مواد زائد نيتروژن دار را نيز دفع مي كند.
كيسه ي زرده اندوخته ي غذايي جنين است.
ادامه ي مشاهده كنيد صفحه ي 123
پر ها در پرندگان به سه دسته ي كرك پر , پوش پر و شاه پر (پر هاي پروازي )تقسيم مي شوند
پرها در واقع پولك هاي تغيير شكل يافته اي هستند كه منشا پولك خزندگان است.
پرندگان ازكرك پرها براي به دام انداختن هوادرلابه لاي پرها به جلوگيري ازاتلاف گرمااستفاده مي كنند.
پوش پر ها هم مقاومت هوا را در برابر پرواز كاهش مي دهند و بدن را حفظ مي كنند .
شاه پر ها هم به پرنده قدرت پرواز مي دهد كه در بال ها و دم ها براي صعود و تعادل كاربرد دارد.
آزمايش كنيد صفحه ي125
پر هاي پروازي . زيرا اصطكاك آن ها با هوا كمتر است.
بله – پرهايي كه به طور منظم اطراف چوب پنبه قرار گرفته اند چوب پنبه را با نظم خاصي به زمين باز مي گردانند.
پرهاي پوششي كه داراي انحنا هستند و بدن پرنده را مي پوشانند زودتر خيس مي شود.
پري كه به نفت آغشته شده است ديرتر از پر خشك خيس مي شود .
در جهت عقربه هاي ساعت مي چرخند. هرچه سشوار به پر نزديك شود يا سرعت چرخش آن بيشتر شود سرعت چرخش پر بيشتر مي شود.
مقايسه كنيد صفحه ي125
ساختمان پا در پستانداران متنوع است .
برخي مانند آدمي كف دست و پا روي زمين قرار مي گيرد. (كف رو)
در برخي مهره داراناستخوان پاشنه ی پااندکی از زمین فاصله داردو در حركت پنجه هاروی زمين قرار مي گيرد و كف و دست پا به زمين تماس ندارد.مانند گربه و سگ.(پنجه رو)
در برخي ناخن دست و پا با محل اتكا به زمين است. مانند (ناخن رو) سم داران . مانند گاو و گوسفند.
انتخاب كنيد صفحه ي 125
درست است.
درست است.
درست نيست. دوزيستان در دو محيط زندگي مي كنند.
درست نيست. مانند اسفنج ها كه حركت نمي كنند.
درست است.
فكر كنيد صفحه ي 126با توجه به اندازه ي گياه صورت گرفته است.
اشكال اين طبقه بندي اين است كه بر اساس شكل ظاهر صورت گرفته و به ساير عوامل توجه نشده است و در يك زمان معين نمي توان يك گياه را شناسايي كرد . زيرا ممكن است بوته , نهال يا درختچه باشد.
مشاهده كنيد صفحه ي 128خزه ها آب و نمك هاي معدني را به وسيله ي اندام هاي شبيه به ريشه (ريزوئيد) جذب مي كنند .
اين گياهان چون آوند ندارند انتقال مواد سلول به سلول صورت مي گيرد. بنابر اين اندازه ي آن ها از چند ميلي متر بيشتر نمي شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 129ساختار برگ مانند خزه ها از سلول هاي شبيه به هم تشكيل شده است و در برگ مانند آن ها رگ برگ ها يعني آوند هاي چوب و آبكش ديده نمي شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 130يك طرف جداره ي هاگ دان نازگ و طرف ديگر آن جداره اي ضخيم و فنر مانند دارد. وقتي هاگدان مي رسد جداره ي نازك ترد و شكننده مي شود و ديواره ي فنر مانند جمع شده به طور ناگهاني باز شده و دانه به اطراف پراكنده مي شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 131برگ ها سوزني شكل هستند يعني دراز و باريك .
برگ ها دو به دو در كنار هم به وسيله ي يك غلاف به ساقه چسبيده اند.
بله – در هر برگ فقط يک رگ برگ وجود دارد.
برگ كاج در پاييز نمي ريزد و ريزش برگ ها به تدريج در طول دو تا سه سال انجام مي شود.
هميشه تعداد برگ خشكيده بر روي شاخه يا زير درخت مشاهده مي شود به همين دليل كاج را هميشه سبز مي گويند.
مشاهده كنيد صفحه ي 131
مخروط هاي بسته پولك هايشان به هم چسبيده است و رنگ سبز دارند.
مخروط هاي باز: در اين نوع مخروط پولك ها از هم باز هستند و رنگ قهوه اي دارند و بر روي شيار داخلي هر فلس دانه اي وجود دارد.
مخروط هاي باز
دانه دو به دو و در سطح شكمي پولك ها قرار دارند .
دانه هاي كاج بال دار هستند . بال هاي آن ها پهن و نازك است. هنگامي دانه مي افتد بال ها مانند پروانه ي هليكوپتر مي چرخد و دانه را از گياه دور مي كند.
دو تا سه سال
ادامه در شماره بعدی این نشریه
پاسخ فعالیت های کتاب علوم تجربی
پایه دوم راهنمایی(قسمت اول)
آزمایش کنید صفحه 111
هدف از انجام این فعالیت پرورش مهارت مشاهده ، کاربرد ابزار ، استنباط ، پیش بینی ، فرضیه سازی و اندازه گیری است. از طریق این فعالیت مفهوم جذب و دفع مواد و حتی پدیده ی انتشار را هم به دانش آموزان می آموزید.
در این آزمایش آن چه حجم خلال ها را بیشتر و یا کمتر می کند جذب یا دفع آب موجود در سلول هاست. سلولی که آب جذب می کند متورم می شود و آن که آب از دست می دهد چروکیده می شود هرچه اختلاف غلظت مایع درون سلول با محیط بیرون سلول بیشتر باشد جذب یا دفع آب شدید تر و بیشتر است بنابراین میزان چروکیدگی خلال ها در ظرف شماره ی 3 باید زیاد تر باشد. از دانش آموزان بخواهید آزمایش را با خلال سیب زمینی پخته نیز انجام دهند و نتیجه ی آن را با آزمایش قبل مقایسه کنند. در خلال پخته به علت مرگ سلول ها نفوذ پذیری غشا بیشتر است .
فکر کنید صفحه ی 112
در سلول جانوری دیواره ی سخت سلولی ، بخش تولید غذا و واکوئول (انباری) بزرگ وجود ندارد . سيتوپلاسم و هسته به كناره هاي سلول انتقال يافته است همچنین تعداد میتوکندری ها( بخش تولید انرژی )در سلول گیاهی بیشتر از جانوری است این تفاوت ها سبب شده است که کار سلول گیاهی و جانوری متفاوت باشد . مثلا بخش تولید غذا در سلول گیاهی می تواند با استفاده از نور خورشید غذاسازی کند به همین دلیل گیاهان تولید کننده اند و یا این که دیواره ی سلولی سخت دارند که همانند اسکلت موجب استحکام بافت گیاهی می شود .به همين د ليل سلول گياهي شكل خود را حفظ مي كند.
مشاهده کنید صفحه ی 113
سلول های پوسته ی پیاز مانند آجرهایی در کنار هم قرار گرفته اند اما سلول های پوششی داخل گونه از هم جدا و به صورت پراکنده دیده می شود .
هسته ی سلول های گونه تقریبا در بخش مرکزی سلول نسبت به سلول ها کوچک و پر رنگ تر دیده می شود. اما در سلول های پیاز هسته در کنار سلول هم دیده می شود .
سلول های گونه تقریبا گرد یا بیضوی شکل و دیواره ی نازک آن ها دیده نمی شود اما سلول های پیاز شکل هندسی منظم چند ضلعی دارند و مانند آجرهای یک ساختمان در کنار هم قرار دارند . دیواره ی سخت اسکلتی آن ها نیز ضخیم است.
اندازه گیری بزرگی سلول در زیر میکروسکوپ
ابتدا یک قطعه خط کش پلاستیکی شفاف به طول تقریبی 10 سانتی متر را مانند لام روی صفحه ی میکروسکوپ می گذاریم و با بزرگ نمایی کم میکروسکوپ درجه ی آن را پیدا می کنیم در این حال خط کش را طوری در میدان دید قرار می دهیم که لبه ی درجه بندی خط کش دقیقا در قطر دایره ی میدان دید واقع شود تعداد فواصل را که بر حسب میلی متر است می شماریم بدین ترتیب قطر میدان دید میکروسکوپ با عدسی شیئی ضعیف بر حسب میلی متر به دست می آید .
حال لام دارای سلول پیاز را روی صفحه ی میکروسکوپ می گذاریم و در محل قطر تعداد سلول های به دنبال همدیگر را می شماریم آن گاه از تقسیم قطر میدان میکروسکوپ بر تعداد سلول ها ، قطر تقریبی هر سلول به دست می آید.
فکر کنید صفحه ی 115
می دانیم که سلول از طریق سطح ، برای حجم خود با محیط بیرون مبادله ی مواد دارد در صورتی که سلول از حد معینی بزرگتر شود سطح آن نمی تواند نیاز های حجم را برطرف کند زیرا سطح با توان 2 و حجم با توان 3 رشد می کند. بنابر این طبق شکل افزایش حجم بسیار بیشتر از افزایش سطح است. به همین دلیل سلول برای تامین نیاز های خود لازم است تقسیم شود تا سطح آن زیاد شده و نیازهایش را تامین کند.
مقایسه کنید صفحه ی 117
سلول های بافت چربی مسطح بوده وشکل هندسی معینی ندارند هسته ی آنها در گوشه ی سلول قرار دارد و بیش تر حجم سلول را بخش ذخیره ای تشکیل می دهد.
بافت خون سه نوع سلول دارد
گلبول قرمز : کروی شکل بوده و بخش مرکزی آن فرو رفته است هسته ندارد و دارای ماده قرمز رنگی است و کار آن انتقال گاز های تنفسی است
گلبول سفید : شکل خاصی ندارد دارای یک هسته ی یک قسمتی یا چند قسمتی است و عمل دفاع را بر عهده دارد
پلاکت ها شکل خاص ندارند و به عمل انعقاد خون کمک می کنند.
بافت خون
خون از سلول های متفاوتی ساخته شده است که هر کدام وظیفه ی مخصوصی را بر عهده دارد ولی با یکدیگر هماهنگ بوده و موجب هماهنگی کار خون می شود.
تفسیر کنید صفحه 118
کوچک ترین بخش بدن جانداران که زنده است و می تواند همه ی کارهای موجود زنده را انجام دهد سلول نام دارد .
سلول چربی می تواند چربی ها را ذخیره کند اما سلول برگ گیاه نازک و پهن است و دارای مولکول های کلروفیل است که می تواند نور گیاه را جذب کند و غذا بسازد اما یک سلول ماهیچه ای دوکی شکل است و قابلیت انقباض و حرکت دارد بنابراین سلول ها با توجه به نوع کار آن ها شکل و اندازه های متفاوت دارد.
فکر کنید صفحه 119
همان طور که یک شهر از بافت های گوناگون مانند نانوایی ، قصابی ، قنادی و ... تشکبل شده است وهریک از این بافت ها كار هاي جداگانه ای را انجام می دهند و در کنار هم نیاز های شهر را تامین می کند و اگر یکی از این بافت ها نباشد مشکلات پیش می آید در یک اندام هم بافت های مختلف و مرتبط به هم وجود دارند که به انجام فعالیت اندام کمک می کنند مثلا در معده بافت خونی ، بافت عصبی ، بافت ماهیچه ای ، بافت پیوندی و... وجود دارد که هریک از این بافت ها با انجام وظایف خود سبب می شوند که این اندام وظایف خود را انجام دهد.
مشاهده کنید صفحه 119
سلول ها نازک و پهن هستند و درکنار هم قراردارند وبافت پوششی سطح خارجی کلیه را تشکیل می دهند .
فکر کنید صفحه 122
1) افرادی که فعالیت های ورزشی شدید انجام می دهند یا شغل آن ها با فعالیت شدید بدنی ارتباط دارد مانند ورزشکاران ، کارگران بنایی
2) فعالیت هایی که در آن ها ماهیچه های بدن فعالیت کمتری انجام می دهند انرژی کمتر و فعالیت هایی که در آن ها ماهیچه سریع تر کار می کنند انرژی بیشتر نیاز دارند.
3) نوزادان ، کودکان و نوجوانان زنان بار دار و شیرده به غذاهایی احتیاج دارند که برای رشد مناسب است. زیرا در سنین سرعت رشد بدن نسبت به سایر زمان ها بیشتر است.اما اافراد سالخورده به این نسبت نیاز ندارند.
بحث كنيد صفحه 128
ویتامین های محلول در چربی بیشتر از ویتامین های محلول در آب در بدن ذخیره می شوند . مقدار اضافی ویتامین های محلول در آب همراه آب اضافی بدن دفع می شود .
کمبود هر دو باعث تولید بیماری می شود . به طور مثال کمبود ویتامین ث (ویتامین محلول در آب) باعث تولید بیماری اسکوربوت و کمبود ویتامین آ (ویتامین محلول در چربی) باعث بیماری شب کوری می شود.
استفاده ی بیش از حد از ویتامین های محلول در چربی خطرناک تر از ویتامین های محلول در آب است . زیرا این ویتامین در بدن ذخیره می شود. ویتامین های محلول درآّ مانند ویتامین ث مقاومت کمتری نسبت به حرارت دارند .
بحث کنید صفحه 130
کودکان و نوجوانان باید به اندازه کافی از انواع مواد غذایی استفاده کنند تا مواد مورد نیاز برای رشد و ترمیم سلول ها و فعالیت های روز مره ی آن ها توسط غذا تامین شود ولی در مورد افراد مسن محدودیت هایی در مصرف بعضی از مواد غذایی (بخصوص قند و چربی) لازم است .
1) کیک ، مربا ، شیر = غلات ، میوه و قند ، شیر .
2) نان ، پنیر ، کره و چای = غلات ، شیر ، چربی ، نوشیدنی .
3) نان ، خامه ، عسل ، چای = غلات ، چربی ، قند ، نوشیدنی .
4) نان ، خرما ، شیر ، گردو = غلات ، قند ، شیر ، گوشت.
از نظر کافی بودن = صبحانه ی شماره ی 1 و 4 گروه های بیشتری از مواد غذایی را شامل می شود.
از نظر تنوع داشتن = صبحانه ی شماره ی 4 از تنوع بیشتری برخوردار است .
جمع آوری اطلاعات صفحه 132
هدف از طرح این فعالیت جلب توجه دانش آموزان به اهمیت تنوع و برخورداری از انواع مواد غذایی است هدف از طرح این فعالیت جلب توجه دانش آموزان به اهمیت تنوع و برخورداری از انواع مواد غذایی است گیاهخواری عملا به حذف گوشت یا برخی محصولات با منشا حیوانی، بسته به درجه گیاهخوار بودن از رژیم غذائی اطلاق می شود.انواع متفاوتی از گیاهخواری وجود دارد که هریک منافع و البته مشکلات مربوط به خود را دارند.اولین نوع از سه روش عمده آن که رایج ترین آنهاست روش ovo-lacto می باشد. گیاهخواران اوو – لاکتو هیچ گونه گوشتی (گوشت قرمز ، ماکیان ، غذاهای دریایی) نمی خورند ، اما تخم مرغ و محصولات لبنی را مصرف می کنند.گروه دوم به Lacto معروفند.گیاهخواران گروه لاکتو گوشت و تخم مرغ نمی خورند اما لبنیات را در برنامه غذائی خود دارند.آخرین گروه با سخت ترین رژیم غذائی ، Vegans هستند.گیاهخواران وگان، گوشت، تخم مرغ، لبنیات، غذاهای حاوی محصولات جانبی حیوانی و حتی عسل نمی خورند.این گروه حتی از محصولات چرمی، پشمی، پوست خرگوش، ابریشمی، یا هرگونه محصول بدست آمده از حیوانات استفاده نمی کنند.علاوه بر این افرادی هستند که ترجیح می دهند گوشت قرمز نخورند اما از گوشت ماکیان و غذاهای دریایی استفاده می کنند.از جمله گروهی بنام نیمه گیاهخواران semi-vevetarian که محصولات لبنی ، تخم مرغ ، مرغ و ماهی مصرف می کنند اما گوشت دیگری نمی خورند.گروه دیگري هم به نام پسکو pesco-vegetarian از فرآورده های لبنی، تخم مرغ، و ماهی تغذیه می کنند اما از انواع دیگر گوشت پرهیز می كنند.برخی گیاهخواران رژیم میوه خواری دارند (frutarians) که در واقع نوعی رژیم وگان است و در آن مصرف غذاهای پخته به حداقل می رسد و بیشتر از میوه های خام ، خیار و گوجه ، و نیز از دانه ها استفاده می شود.این گروه تنها ان دسته از خوراکیهای گیاهی راانتخاب می کند که چیدن آنها منجر به مرگ گیاه نشود. و بالاخره جوانه خواران (sproutarians) نیز در میان این گروه دیده می شوند که عمدتا از جوانه ها، دانه ها ، و برنج تغذیه می کنند بنا بر نظر متخصصين تغذيه ، رژيم گياهخواري مي تواند سالم و کافي باشد اما اينکه رژيم گياهخواري بهتر و سالم تر از رژيم غذائي معمولي است بستگي به مواد موجود در رژيم گياهخواري دارد . مطالعات عموماً نشان مي دهد که گياخواران ۳۰ درصد کمتر از افرادي که گوشت ، ماهي و مرغ مصرف مي کنند دچار مرگ در اثر بيماريهاي قلبي مي شوند . اما درباره تأثير اين رژيم بر روي سرطان مطالعات قطعي وجود ندارد . رژيم هاي گياه خواري مي توانند سودمند باشند اما به شرط اين كه درست و دقيق برنامه ريزي شده باشند ، گياه خواران ضمن يك برنامه ي غذايي مناسب مي توانند ريسك بيماري هايي چون چاقي ، فشار خون بالا ، يبوست و سرطان كولن (بخشي از روده ي بزرگ) را كاهش دهند و در صورتي كه گياه خواران برنامه ي ضعيفي داشته باشند ريسك بيماري هايي چون استئوپروز ، نرمي استخوان ، آنمي مربوط به آهن و ويتامين 12B و كندي رشد در كودكان را مي توان انتظار داشت
فکر کنید صفحه ی 138
با عمل گوارش ،غذا ها خرد و با تغییرات شیمیایی حاصل از آن محلول می شوند
آب و نمک ها و ویتامین ها در آب یا چربی حل می شوند و از ابتدا مولکول های کوچکی هستند که نیاز به خرد شدن ندارند
با پختن غذا ها، غذا ها نرم تر و قابلیت هضم بهتری پیدا می کنند زیرا حرارت بافت های جانوری و دیواره سلول های کیاهی را متلاشی می کند و مواد درون سلول ها آزاد می شوند همچنین با پختن غذا اغلب میکروب ها و عوامل زنده ببماری زا مانند انگل ها از بین می روند
مقایسه کنید صفحه 139
1) آنزیم ها سرعت واکنش های شیمیایی را تغییر می دهند . 2) هر آنزیم فقط بر ماده ی معینی اثر می کند. 3) آنزیم های بعد از فعالیت دست نخورده باقی می ماند.
آنزیم سمت راست سرعت شکستن مولکول های بزرگ و تبدیل آن ها به مولکول های کوچک را افزایش می دهد در حالی که آنزیم چپ باعث پیوند یافتن سریع تر مولکول های کوچک و تولید مولکول های بزرگ تر
می شود.
فکر کنید صفحه ی 140
زبان علاوه بر اینکه اندام چشایی است 1) موجب حرکت غذا در دهان و وبه جویدن کمک می کند
2)در حرف زدن کاملا دخالت دارد و بیشتر حروف را با زبان می توان ادا کرد
-عمل جویدن گوارش فیزیکی است و با آن قطعات غذا فقط به اجزای کوچک با همان ترکیب تقسیم می شود .-هر چه غذا بیشتر جویده شود کار آنزیم ها در دستگاه گوارش بهتر خواهد شد و گوارش شیمیایی بهتر صورت می گیرد.
مشاهده کنید صفحه ی 140
نوع دندان
تعداد در کل دهان
وظیفه
پیش
8
بریدن غذا
نیش
4
سوراخ کردن پاره کردن غذا
آسیای کوچک
8
آسیاب کردن
آسیای بزرگ
12
آسیاب کردن
آزمایش کنید صفحه ی 142
لیپید ها
لوله ی شماره 1 بدون تغییر-لوله ی شماره 2 چربی پراکنده شده است و مانند صفرا عمل می کند –لوله شماره 3تمام قطرات چربی در محلول پراکنده و حل شده است و مانند آنزیم های گوارشی چربی ها عمل کرده است
· آزمایش کنید صفحه ی 142
پروتئین ها
2) لوله ی شماره 1 بدون تغییر-لوله ی شماره 2مقداری سفیده تخم مرغ کم شده است و مایع آن غلیظ تر به نظر می رسد – تغییر چندانی در مقدار سفیده تخم مرغ صورت نگرفته است فقط کمی تیره تر شده است –لوله شماره 4 تمام سفیده تخم مرغ در محلول حل شده است
فکر کنید صفحه ی 148
خون شامل پلاسما و ذرات شناور در پلاسما (گلبول های سفید ، قرمز و پلاکت ها) است. هنگامی که خون لخته می شود پروتئین محلول پلاسما که فیبرینوژن نام دارد به رشته های نا محلول فیبرین تبدیل می شود در نتیجه ذرات شناور پلاسما در لابه لای این رشته ها قرار می گیرند و ماده ای نیمه جامد که لخته نامیده می شود به وجود می آید . بنابر این در پلاسما فیبرینوژن وجود دارد اما در سرم که مایه ی حاصل از خون لخته شده است فیبرینوژن وجود ندارد.
فکر کنید صفحه ی 149
گیرنده ی عمومی ABدهنده ی عمومی O
خون دارای اهمیت حیاتی است و وظایفی مثل انتقال مواد و تنظیم دما و وظایف دمافی را بر عهده دارد .
خیر – چون هدیه ای از طرف خداوند بزرگ است و نمی تواند باعث برتری شود فقط افراد با تقوا برتری دارند. ولی O چون دهنده است مثل انسان هایی است که هرچه دارند در رضای خدا می دهند. و AB آدم های خسیس هستند که از همه می گیرند و جمع مال می کنند ولی انفاق نمی کنند.
اگرچه به نظر مي رسد كه انجمن , علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي ماه هاست كه فعاليت زيادي انجام نمي دهند , اما همكاران شما با توجه به تمام مشكلات در تلاش هستند تا وظايف خود را انجام دهند.
برخی از فعاليت هاي انجمن عبارتند از:
1) تهيه و چاپ كتاب كار علوم سوم راهنمايي و ارسال آن به ساير استان ها ومدارس
2) تدوين كتاب كار علوم اول و دوم راهنمايي كه اين دو كتاب در مرحله ي ويراستاري بوده و بعد از طي مراحل آن به چاپ خواهد رسيد و در اختيار همكاران قرار خواهد گرفت.
3) تهيه ي نرم افزار آموزشی کیهان .این لوح فشرده شامل:
مجموعه ی سوالات،المپیاد ها،فیلم های کوتاه ، انیمیشن های کوتاه علمی ومجموعه مقالات علمي پيرامون جمع آوري اطلاعات كتاب درسي است كه توسط كميته نقد و بررسي كتب و كميته آموزش و پژوهش انجمن تهيه شده است.
4) برگزاري كلاس آموزشي در باره ي فصول تغيير يافته ي كتاب هاي اول و دوم
5)تهیه نرم افزار آموزشی زمین شناسی ویژه سه پایه راهنمایی با همکاری پژوهش سرای خواجه نصیر الدین طوسی( 75 درصد مراحل آن انجام شده است)
6) با حمد و سپاس از خداوند بي همتا , در پي فعاليت هاي انجام شده در خصوص ثبت انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم , مراحل قانوني آن كه از بدو تاسيس پروانه آن درادارات ثبت و استانداري آغاز شده بود به پايان رسيد و پروانه ثبت انجمن با نام موسسه انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم درتاريخ 29/3/1384به شماره 486در دفتر اداره ثبت اسناد و مدارك استان قم به ثبت رسيد و جهت اطلاع عموم در تاريخ 17 /5/1384 در روزنامه رسمي جمهوري اسلامي صفحه 34 آگهي شد . متعاقبا طبق اساسنامه با افتتاح حساب جاري به شماره 2331 به نام انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم نزدبانك ملي شعبه دارايي (معصوميه)اقدام شد و وجوه نقدي موجود نزد شوراي اجرايي به اين حساب واريز و طبق اساسنامه هزينه خواهد شد
همچنين از اول مهر ماه همكاران شما در روزهاي ذيل در محل دفتر انجمن حضور دارند و پاسخگوي شما خواهند بود.
برنامه ي حضور همكاران شما در كميته هاي مختلف :
شنبه كميته ي انتشارات و نقد و بررسي كتب از ساعت 6-4
يكشنبه كميته ي گردهمايي هاي علمي از ساعت 6-4
دوشنبه كميته ي آموزش و پژوهش از ساعت 6-4
سه شنبه كميته ي پذيرش و روابط عمومي از ساعت 6-4
معرفي كتاب :
عنوان : كتاب كار علوم سوم راهنمايي
مولفان :
ماده و تغييرات آن .................... محمد صمدي پور
زمين زيستگاه ما ..................... حبيب الله ميري
انرژي , زندگي .................... ابوالفضل عبد الكريمي
دنياي زنده .................... مجيد فرح آبادي
اواخر شهريور ماه كتاب كار علوم تجربي سال سوم راهنمايي كه حاصل زحمات همكارانمان در كميته انتشارات انجمن علمي , آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم است , چاپ و منتشر گرديد. مولفان اين كتاب سعي كرده اند تا سوالاتي متنوع بر اساس روش نوين آموزشي طراحي كنند كه هر سه حيطه دانش , مهارت , نگرش را در بر گيرد. در ابتداي هر فصل خلاصه اي از مطالب هر فصل به جهت يادگيري و سوالاتي در سطوح مختلف آموزشي طراحي شده است.
منظور نظر مولفان آن بوده است كه سوالات و مطالب كتاب طيف وسيعي از دانش آموزان از ضعيف تا قوي را در بر گيرد. اما با توجه به اين كه اكثر دانش آموزان ما در حد متوسط مي باشند سوالات نيز بيشتر در حد اين دانش آموزان طراحي شده است.
البته آنان سعي كردند از يك طرف با طراحي سوالاتي چون جاخالي و بعضي از سوالات تشريحي پاسخگوي نياز دانش آموزان ضعيف باشند و از طرف ديگر با طراحي سوالاتي از بيشتر بدانيد و مطالب تكميلي خارج از كتاب به فكر دانش آموزان قوي بوده اند . اما تعداد اين گروه سوالات كافي نيست و تمام نياز دانش آموزاني كه تمايل به شركت در آزمون هاي تيزهوشان و نمونه دولتي دارند را برطرف نمي سازد.
البته هدف از تدوين چنين كتابي استفاده در كلاس درس و عموم دانش آموزان بوده است اما هرگز نبايد فراموش كنيم كه در كلاس ما دانش آموزاني هستند كه نياز به مطالب كامل تر و سوالات دشوارتر دارند تا كلاس علوم براي آنان لذت بخش تر باشد .
نكته ي ديگر آن كه مولفان و ويراستاران كتاب تلاش كرده اند تا كتاب خالي از اشكالات و ايرادات علمي , تايپي و ادبي باشد . اما اين كتاب نيز چون ديگر كتاب ها خالي از اشكال نيست و اين گروه نيز بر اين نكته واقف مي باشند به همين منظور برگه ي پاياني كتاب طوري طراحي شده تا معلمان عزيزي كه اين كتاب را براي استفاده در كلاس تهيه كرده اند با ديدي انتقادي آن را مورد نقد قرار داده و نظرات خود را براي بهبود كيفيت كتاب درچاپ هاي بعدي براي انجمن ارسال فرمايند.
با آرزوي موفقيت براي مولفان كتاب
با تغییر بخش دنیای زنده کتاب درسی علوم تجربی پایه های اول و دوم راهنمایی کمیته آموزش و پژوهش انجمن به منظور هماهنگی همکاران در پاسخ به فعالیت ها ،پاسخ این سوالات را تهیه و تنظیم نموده است . این پاسخ ها طی دو مرحله در اختیار همکاران قرار خواهد گرفت.
پاسخ فعالیت های کتاب علوم تجربی
پایه اول راهنمایی(قسمت دوم)
مقايسه كنيد صفحه ي 103
اهميت ويژگي كمتر- تعداد ويژگي بيشتر- تعداد كتاب كمتر-كتاب هاي نوجوانان
فكر كنيد صفحه ي 106
بعضي از جانوران نمي توانند تمام مراحل رشد خود را در يك زيستگاه سپري كنند مانند دوزيستان , برخي نيز نياز هاي خود را از آب به دست مي آورند و در كنار آب زندگي مي كنند مانند مرغ ماهي خوار. از روي شكل اندام حركتي نوع رژيم غذايي , نوع دندان بندي , نوع پوشش و نوع وضعيت دست و پا . فكر كنيد 107محل اتصال اندام هاي حركتي به اسكلت در آن ها به هم شباهت دارد.
بله – محل اتصال پا و اندازه به سرعت جانور كمك مي كند . مثلا در خزندگان كه دست و پا در جوانب بدن قرار دارد شكم جانور روي زمين كشيده شده و سرعت جانور كمتر مي شود. اما در جانوران پستاندار كه دست و پا مانند ستون در زير بدن قرار گرفته است جاندار با سرعت بيشتري حركت مي كند.
فكر كنيد صفحه ي 108شكارچي شكار خود را مي خورد و به عنوان غذا مصرف مي كند اما انگل بر روي بدن ميزبان خود يا درون آن زندگي مي كند و از آن استفاده ي غذايي به عمل مي آورد و ميزبان خود را نمي كشد.
فكر كنيد صفحه ي 108كم تحركي جانداران مشكل مهمي براي آن ها محسوب مي شود . اين جانداران بايد براي يافتن غذا , دفاع از خود .
با به حركت در آوردن آب غذا را به طرف خود مي كشند . با پوشش هاي محكم (اسكلت خارجي) از خود دفاع مي كنند .
مقايسه كنيد صفحه ي 109
با توجه به اين كه نوع دندان هاي هر جاندار رژيم تغذيه جانور را تعيين مي كند مي توان نوع
تغذيه جانور را تعيين كرد. در گوشت خواران مانند سگ و كوسه ماهي دندان هاي نيش كه تيز و برنده اند پيشرفت كرده است
در علف خواران دندان هاي آسيا كه مخصوص له يا آسيا كردن ديواره ي سلولي گياهاناست مانند گوسفند رشد يافته است و در انسان كه رژيم غذايي همه چيز خواري دارد همه ي انواع دارد پيش , نيش و آسيا رشد يافته است. طول دستگاه گوارش گوشت خواران با علف خواران متفاوت است . در علف خواران اندازه و طول دستگاه گوارش زياد است مانند : گاو كه معده ي چهار قسمتي و روده ي باريك دراز دارد. اما طول لوله ي گوارش گوشت خواران مانند سگ كوتاه است. فكر كنيد صفحه ي 109
پرندگان داراي عضلات قوي پرواز هستند . بنابر اين براي سوخت و ساز غذا و توليد انرژي به اكسيژن زيادي نياز دارند همچنين بدن آن ها توسط دستگاه تنفس بخشي از گرماي خود را از دست مي دهد. بنابر اين در بدن آن ها علاوه بر شش ها كيسه ها هوادار وجود دارد تا بتواند هواي كافي را به بدن جاندار برساند.و وجود كيسه هاي هوا موجب سبك شدن پرنده مي شود .
طراحي كنيد صفحه ي 111
در سطح بدن اسفنج ها سوراخ هاي ريزي وجود دارد كه آب از طريق اين سوراخ ها وارد بخش دروني بدن جانور مي شود . غذا نيزهمراه با آب از طريق اين سوراخ ها وارد بدن اين جاندار مي شود و برخي از سلول ها با حركت خود مواد غذايي را از آب مي گيرند .
اسفنج ها به خون نياز ندارند زيرا جريان آب اكسيژن و غذا را به سلول ها مي رساند.
فكر كنيد صفحه ي 112بدن كيسه تنان مانند كيسه است زيرا فقط با يك مجرا به بيرون ارتباط پيدا مي كند در نتيجه هم به منزله ي دهان و مخرج است.
بازوهايي كه در اطراف دهان كيسه تنان وجود دارد با حركت آب و گرفتن مواد غذايي , نياز كيسه تان را تامين مي كنند.
در سطح بعضي از اين بازو ها سلول هاي گزنده اي وجود دارد كه مي تواند نوعي زهر فلج كننده از خود ترشح كند و طعمه را بي حس كرده و جاندار به عنوان غذا مصرف مي كند.
بحث كنيد صفحه ي 113
دلقك ماهي در كنار شقايق دريايي زندگي مي كند و جانوران ديگر نمي توانند آن را شكار كنند
وجود دلقك ماهي سبب نزديك شدن جانوران ديگر به شقايق دريايي مي شود و غذاي شقايق تامين مي شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 115
بخشي از صدف حلزون در سركه حل شده است زيرا صدف حلزون اسكلت آهكي است و در داخل سركه كه اسيداست, حل مي شود.
حباب هاي حاصل نشانه ي يك تغيير شيميايي است. اين حباب ها گاز كربن دي اكسيد است .
مشاهده كنيد صفحه ي117
كفشدوزك مانند صياد شته را شكار مي كند و به عنوان غذا مصرف مي كند .
بله – مفيد است. مي دانيم كه شته ها از شيره ي پرورده ي گياهان تغذيه مي كنند و به عنوان يك آفت
به مزارع آسيب مي رسانند. بنابر اين كفشدوزك با خوردن شته ها به نوعي براي انسان مفيد است .
كفشدوزك ابتدا بال هاي قاب مانند قرمز جلويي را از هم باز مي كند و دو بال تا شده نازك و بلند كه در زير آن وجود دارد بيرون مي آيد و مي تواند پرواز كند.
كفشدوزك ازگروه جانوران قاب بال است . و پوشش روي بال ها قدرت پرواز آن ها را كاهش مي دهد . اطلاعات جمع آوري كنيد صفحه ي 117در انتهاي شكم بسياري از عنكبوت ها سه جفت اندام ترشح كننده ي تار وجود دارد . هر كدام از اين اندام ها از صد ها لوله ي باريك تشكيل شده است . ماده ي تار از درون اين لوله ها عبور مي كند و ترشح مي شود و پس از خروج از بدن در برابر هوا سخت شده و تار به وجود مي آيد.
از پروتئين
به منظور ساختن دام , محافظت از تخم ها , پوشاندن سطح داخلي لانه . برخي از عنكبوت ها نيز به وسيله ي تار از جايي به جاي ديگر مي روند.
فكر كنيد صفحه ي 117
مگس ها از شيرابه هاي مواد غذايي استفاده مي كنند . آن ها با استفاده از خرطوم خود
شيرابه ها را به داخل دهان مي رسانند . مگس ها گاهي بزاق خود را بر روي مواد جامد مي ريزند و آن ها را حل كرده و به صورت شيرابه مصرف مي كند كه در اين حالت مقداري از ميكرب هاي دهان خود را وارد محيط هاي غذايي مي كند.
بيشتر بدانيد صفحه ي 117چشم هاي مركب بيش از 2000 عدسي دارد. اين چشم ها رنگ اجسام را تشخيص مي دهند اما چشم هاي ساده در حشرات براي تشخيص نور و تاريكي اند.
مشاهده كنيد صفحه ي 118
نوزاد ملخ وقتي از تخم خارج مي شود شبيه ملخ بالغ است اما بخش هايي از بدنش ناقص است كه در دوران رشد خون با چند بار پوست اندازي كامل مي شود . اما نوزاد پروانه وقتي از تخم خارج مي شود هيچ شباهتي به جاندار بالغ ندارد. كه در حين رشد به جاندار بالغ تبديل مي شود.
تغييرات پروانه
دگرديسي ملخ ناقص است و جاندار در سه مرحله بالغ مي شود. اما دگرديسي پروانه چهار مرحله دارد كه عبارتند از : تخم نوزاد كرمي شكل , شفيره و حشره ي بالغ .
مشاهده كنيد صفحه ي 120
شنا به كمك باله ها انجام مي شود . باله ها شامل باله هاي زوج و فرد اند. باله هاي سينه اي و شكمي زوج و باله هاي پشتي , مخرجي و دمي فرد اند. باله هاي زوج بيشتر براي حركت , توقف و باله هاي فرد بيشتر براي حفظ تعادل به كار مي گيرد.
هر آبشش از يك كمان آبششي و رشته هاي آبششي تشكيل شده است . كمان آبششي از جنس استخوان يا غضروف و رشته هاي آبششي در دو رديف قرار دارند . تعداد آبشش ها در ماهي استخواني چهار جفت است. و در زير سرپوش آبششي قرار دارد.
پولك ها نازك , پهن و استخواني هستند و از لايه ي جلدي پوست حاصل شده اند . تعداد آن ها در ماهي جوان و مسن برابر است . ميزان رشد پولك ها در طول سال يكسان نيست و به مقدار مصرف مواد غذايي بستگي دارد. از شمارش تعداد حلقه هاي هر پولك سن ماهي تعيين مي شود.
ادامه مشاهده كنيد صفحه ي 120
خط جانبي از سلول هاي حسي تشكيل شده است كه در طرفين بدن جاندار قرار دارند. اين سلول ها قادر اند كوچك ترين تغييرات فشار را كه در اثر ارتعاشات به وجود مي آيند را درك كنند.
ماهي ها جشم هاي نسبتا بزرگي دارند و برخي از آن ها تا اعماق 750 متر كه نور وجود دارد مي بينند. برخي نيز در اعماق زندگي مي كنند و با فرآيند لومينسانس نور توليد مي كنند.
مثانه ي هوادار كيسه ي نازكي است كه بين كليه ها و اندام گوارشي وجود دارد و به مري مربوط است.گاز هاي اكسيژن , نيتروژن , كربن دي اكسيد از خون وارد اين كيسه ها مي شوند و ماهي با تغيير اين گاز ها در سطوح مختلف آب شنا مي كند.
اطلاعات جمع آوري كنيد صفحه ي 120
خاويار تخم چند گونه از ماهيان ازون برون (استروژن) است اين ماهي ها در درياهاي آب هاي شيرين و به خصوص درياي مازندران زندگي مي كنند .
درشت ترين و مرغوب ترين اين ماهي ها در آب هاي درياي مازندران وجود دارد .
پس از صيد ماهي خاويار شكم آن ها را باز كرده و تخم ها را در تشتك هايي جمع آوري نموده و از توري مخصوص عبور مي دهند. تا از هم جدا شوند . سپس به آن ها نمك اضافه مي كنند و با فشار درون قوطي كنسرو بسته بندي مي شود.
اطلاعات جمع آوري كنيد صفحه ي 121
قورباغه ها و وزغ ها از دوزيستان بدون دم هستند . پوست قورباغه ها مربوط , نرم و نازك است. اين جانداران تنفس پوستي دارند بنابراين در نزديك آب زندگي مي كنند.
اما وزغ ها پوست خشك , سخت و زبر دارند كه از زگيل هايي پوشيده شده است. اين جانداران تا حد زيادي از آب فاصله گرفته اند و نسبت به قورباغه ها پيشرفته ترند.
اين جانداران با شكار حشرات و كرم ها مواد مورد نياز خود را تامين مي كنند.
اطلاعات جمع آوري كنيد صفحه ي 122
آفتاب پرست بدني پهن دارد كه از دو پهلو به هم فشرده شده است . اين جانور داراي چشم هاي برجسته و بيرون آمده است كه هريك به طور مستقل حركت مي كند و مي تواند هم زمان جهات مختلف را ببيند. اين جانور آهسته حركت مي كند و زبان چسبنده بزرگي دارد كه به بيرون پرتاب مي كند و با آن حشرات را شكار مي كند. دم باريك و بلندي دارد و مي تواند به دور شاخه ها بپيچد و جابه جا شود. همچنين مي تواند به سرعت رنگ پوست خود را تغيير دهد و هم رنگ محيط خود شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 123
تخم مرغ داراي جنين داراي:
پوسته ي آهكي از تبخير سريع آب جلوگيري مي كند و از اجزاي داخلي محافظت مي كند. پرده هاي اطراف تخم عبارتند از : كوريون , آمينيون , آلانتوئيس و كيسه ي زرده .
پرده ي كوريون در زير پوسته قرار دارد گاز هاي تنفسي از اين پرده انتشار مي يابد.
پرده ي آمينيون داراي محلول نمكي است و جنين در اين مايع غوطه ور است.
آلانتوئيس رگ هاي خوني زياد دارد و به تنفس جنين كمك مي كند. مواد زائد نيتروژن دار را نيز دفع مي كند.
كيسه ي زرده اندوخته ي غذايي جنين است.
ادامه ي مشاهده كنيد صفحه ي 123
پر ها در پرندگان به سه دسته ي كرك پر , پوش پر و شاه پر (پر هاي پروازي )تقسيم مي شوند
پرها در واقع پولك هاي تغيير شكل يافته اي هستند كه منشا پولك خزندگان است.
پرندگان ازكرك پرها براي به دام انداختن هوادرلابه لاي پرها به جلوگيري ازاتلاف گرمااستفاده مي كنند.
پوش پر ها هم مقاومت هوا را در برابر پرواز كاهش مي دهند و بدن را حفظ مي كنند .
شاه پر ها هم به پرنده قدرت پرواز مي دهد كه در بال ها و دم ها براي صعود و تعادل كاربرد دارد.
آزمايش كنيد صفحه ي125
پر هاي پروازي . زيرا اصطكاك آن ها با هوا كمتر است.
بله – پرهايي كه به طور منظم اطراف چوب پنبه قرار گرفته اند چوب پنبه را با نظم خاصي به زمين باز مي گردانند.
پرهاي پوششي كه داراي انحنا هستند و بدن پرنده را مي پوشانند زودتر خيس مي شود.
پري كه به نفت آغشته شده است ديرتر از پر خشك خيس مي شود .
در جهت عقربه هاي ساعت مي چرخند. هرچه سشوار به پر نزديك شود يا سرعت چرخش آن بيشتر شود سرعت چرخش پر بيشتر مي شود.
مقايسه كنيد صفحه ي125
ساختمان پا در پستانداران متنوع است .
برخي مانند آدمي كف دست و پا روي زمين قرار مي گيرد. (كف رو)
در برخي مهره داراناستخوان پاشنه ی پااندکی از زمین فاصله داردو در حركت پنجه هاروی زمين قرار مي گيرد و كف و دست پا به زمين تماس ندارد.مانند گربه و سگ.(پنجه رو)
در برخي ناخن دست و پا با محل اتكا به زمين است. مانند (ناخن رو) سم داران . مانند گاو و گوسفند.
انتخاب كنيد صفحه ي 125
درست است.
درست است.
درست نيست. دوزيستان در دو محيط زندگي مي كنند.
درست نيست. مانند اسفنج ها كه حركت نمي كنند.
درست است.
فكر كنيد صفحه ي 126با توجه به اندازه ي گياه صورت گرفته است.
اشكال اين طبقه بندي اين است كه بر اساس شكل ظاهر صورت گرفته و به ساير عوامل توجه نشده است و در يك زمان معين نمي توان يك گياه را شناسايي كرد . زيرا ممكن است بوته , نهال يا درختچه باشد.
مشاهده كنيد صفحه ي 128خزه ها آب و نمك هاي معدني را به وسيله ي اندام هاي شبيه به ريشه (ريزوئيد) جذب مي كنند .
اين گياهان چون آوند ندارند انتقال مواد سلول به سلول صورت مي گيرد. بنابر اين اندازه ي آن ها از چند ميلي متر بيشتر نمي شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 129ساختار برگ مانند خزه ها از سلول هاي شبيه به هم تشكيل شده است و در برگ مانند آن ها رگ برگ ها يعني آوند هاي چوب و آبكش ديده نمي شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 130يك طرف جداره ي هاگ دان نازگ و طرف ديگر آن جداره اي ضخيم و فنر مانند دارد. وقتي هاگدان مي رسد جداره ي نازك ترد و شكننده مي شود و ديواره ي فنر مانند جمع شده به طور ناگهاني باز شده و دانه به اطراف پراكنده مي شود.
مشاهده كنيد صفحه ي 131برگ ها سوزني شكل هستند يعني دراز و باريك .
برگ ها دو به دو در كنار هم به وسيله ي يك غلاف به ساقه چسبيده اند.
بله – در هر برگ فقط يک رگ برگ وجود دارد.
برگ كاج در پاييز نمي ريزد و ريزش برگ ها به تدريج در طول دو تا سه سال انجام مي شود.
هميشه تعداد برگ خشكيده بر روي شاخه يا زير درخت مشاهده مي شود به همين دليل كاج را هميشه سبز مي گويند.
مشاهده كنيد صفحه ي 131
مخروط هاي بسته پولك هايشان به هم چسبيده است و رنگ سبز دارند.
مخروط هاي باز: در اين نوع مخروط پولك ها از هم باز هستند و رنگ قهوه اي دارند و بر روي شيار داخلي هر فلس دانه اي وجود دارد.
مخروط هاي باز
دانه دو به دو و در سطح شكمي پولك ها قرار دارند .
دانه هاي كاج بال دار هستند . بال هاي آن ها پهن و نازك است. هنگامي دانه مي افتد بال ها مانند پروانه ي هليكوپتر مي چرخد و دانه را از گياه دور مي كند.
دو تا سه سال
ادامه در شماره بعدی این نشریه
پاسخ فعالیت های کتاب علوم تجربی
پایه دوم راهنمایی(قسمت اول)
آزمایش کنید صفحه 111
هدف از انجام این فعالیت پرورش مهارت مشاهده ، کاربرد ابزار ، استنباط ، پیش بینی ، فرضیه سازی و اندازه گیری است. از طریق این فعالیت مفهوم جذب و دفع مواد و حتی پدیده ی انتشار را هم به دانش آموزان می آموزید.
در این آزمایش آن چه حجم خلال ها را بیشتر و یا کمتر می کند جذب یا دفع آب موجود در سلول هاست. سلولی که آب جذب می کند متورم می شود و آن که آب از دست می دهد چروکیده می شود هرچه اختلاف غلظت مایع درون سلول با محیط بیرون سلول بیشتر باشد جذب یا دفع آب شدید تر و بیشتر است بنابراین میزان چروکیدگی خلال ها در ظرف شماره ی 3 باید زیاد تر باشد. از دانش آموزان بخواهید آزمایش را با خلال سیب زمینی پخته نیز انجام دهند و نتیجه ی آن را با آزمایش قبل مقایسه کنند. در خلال پخته به علت مرگ سلول ها نفوذ پذیری غشا بیشتر است .
فکر کنید صفحه ی 112
در سلول جانوری دیواره ی سخت سلولی ، بخش تولید غذا و واکوئول (انباری) بزرگ وجود ندارد . سيتوپلاسم و هسته به كناره هاي سلول انتقال يافته است همچنین تعداد میتوکندری ها( بخش تولید انرژی )در سلول گیاهی بیشتر از جانوری است این تفاوت ها سبب شده است که کار سلول گیاهی و جانوری متفاوت باشد . مثلا بخش تولید غذا در سلول گیاهی می تواند با استفاده از نور خورشید غذاسازی کند به همین دلیل گیاهان تولید کننده اند و یا این که دیواره ی سلولی سخت دارند که همانند اسکلت موجب استحکام بافت گیاهی می شود .به همين د ليل سلول گياهي شكل خود را حفظ مي كند.
مشاهده کنید صفحه ی 113
سلول های پوسته ی پیاز مانند آجرهایی در کنار هم قرار گرفته اند اما سلول های پوششی داخل گونه از هم جدا و به صورت پراکنده دیده می شود .
هسته ی سلول های گونه تقریبا در بخش مرکزی سلول نسبت به سلول ها کوچک و پر رنگ تر دیده می شود. اما در سلول های پیاز هسته در کنار سلول هم دیده می شود .
سلول های گونه تقریبا گرد یا بیضوی شکل و دیواره ی نازک آن ها دیده نمی شود اما سلول های پیاز شکل هندسی منظم چند ضلعی دارند و مانند آجرهای یک ساختمان در کنار هم قرار دارند . دیواره ی سخت اسکلتی آن ها نیز ضخیم است.
اندازه گیری بزرگی سلول در زیر میکروسکوپ
ابتدا یک قطعه خط کش پلاستیکی شفاف به طول تقریبی 10 سانتی متر را مانند لام روی صفحه ی میکروسکوپ می گذاریم و با بزرگ نمایی کم میکروسکوپ درجه ی آن را پیدا می کنیم در این حال خط کش را طوری در میدان دید قرار می دهیم که لبه ی درجه بندی خط کش دقیقا در قطر دایره ی میدان دید واقع شود تعداد فواصل را که بر حسب میلی متر است می شماریم بدین ترتیب قطر میدان دید میکروسکوپ با عدسی شیئی ضعیف بر حسب میلی متر به دست می آید .
حال لام دارای سلول پیاز را روی صفحه ی میکروسکوپ می گذاریم و در محل قطر تعداد سلول های به دنبال همدیگر را می شماریم آن گاه از تقسیم قطر میدان میکروسکوپ بر تعداد سلول ها ، قطر تقریبی هر سلول به دست می آید.
فکر کنید صفحه ی 115
می دانیم که سلول از طریق سطح ، برای حجم خود با محیط بیرون مبادله ی مواد دارد در صورتی که سلول از حد معینی بزرگتر شود سطح آن نمی تواند نیاز های حجم را برطرف کند زیرا سطح با توان 2 و حجم با توان 3 رشد می کند. بنابر این طبق شکل افزایش حجم بسیار بیشتر از افزایش سطح است. به همین دلیل سلول برای تامین نیاز های خود لازم است تقسیم شود تا سطح آن زیاد شده و نیازهایش را تامین کند.
مقایسه کنید صفحه ی 117
سلول های بافت چربی مسطح بوده وشکل هندسی معینی ندارند هسته ی آنها در گوشه ی سلول قرار دارد و بیش تر حجم سلول را بخش ذخیره ای تشکیل می دهد.
بافت خون سه نوع سلول دارد
گلبول قرمز : کروی شکل بوده و بخش مرکزی آن فرو رفته است هسته ندارد و دارای ماده قرمز رنگی است و کار آن انتقال گاز های تنفسی است
گلبول سفید : شکل خاصی ندارد دارای یک هسته ی یک قسمتی یا چند قسمتی است و عمل دفاع را بر عهده دارد
پلاکت ها شکل خاص ندارند و به عمل انعقاد خون کمک می کنند.
بافت خون
خون از سلول های متفاوتی ساخته شده است که هر کدام وظیفه ی مخصوصی را بر عهده دارد ولی با یکدیگر هماهنگ بوده و موجب هماهنگی کار خون می شود.
تفسیر کنید صفحه 118
کوچک ترین بخش بدن جانداران که زنده است و می تواند همه ی کارهای موجود زنده را انجام دهد سلول نام دارد .
سلول چربی می تواند چربی ها را ذخیره کند اما سلول برگ گیاه نازک و پهن است و دارای مولکول های کلروفیل است که می تواند نور گیاه را جذب کند و غذا بسازد اما یک سلول ماهیچه ای دوکی شکل است و قابلیت انقباض و حرکت دارد بنابراین سلول ها با توجه به نوع کار آن ها شکل و اندازه های متفاوت دارد.
فکر کنید صفحه 119
همان طور که یک شهر از بافت های گوناگون مانند نانوایی ، قصابی ، قنادی و ... تشکبل شده است وهریک از این بافت ها كار هاي جداگانه ای را انجام می دهند و در کنار هم نیاز های شهر را تامین می کند و اگر یکی از این بافت ها نباشد مشکلات پیش می آید در یک اندام هم بافت های مختلف و مرتبط به هم وجود دارند که به انجام فعالیت اندام کمک می کنند مثلا در معده بافت خونی ، بافت عصبی ، بافت ماهیچه ای ، بافت پیوندی و... وجود دارد که هریک از این بافت ها با انجام وظایف خود سبب می شوند که این اندام وظایف خود را انجام دهد.
مشاهده کنید صفحه 119
سلول ها نازک و پهن هستند و درکنار هم قراردارند وبافت پوششی سطح خارجی کلیه را تشکیل می دهند .
فکر کنید صفحه 122
1) افرادی که فعالیت های ورزشی شدید انجام می دهند یا شغل آن ها با فعالیت شدید بدنی ارتباط دارد مانند ورزشکاران ، کارگران بنایی
2) فعالیت هایی که در آن ها ماهیچه های بدن فعالیت کمتری انجام می دهند انرژی کمتر و فعالیت هایی که در آن ها ماهیچه سریع تر کار می کنند انرژی بیشتر نیاز دارند.
3) نوزادان ، کودکان و نوجوانان زنان بار دار و شیرده به غذاهایی احتیاج دارند که برای رشد مناسب است. زیرا در سنین سرعت رشد بدن نسبت به سایر زمان ها بیشتر است.اما اافراد سالخورده به این نسبت نیاز ندارند.
بحث كنيد صفحه 128
ویتامین های محلول در چربی بیشتر از ویتامین های محلول در آب در بدن ذخیره می شوند . مقدار اضافی ویتامین های محلول در آب همراه آب اضافی بدن دفع می شود .
کمبود هر دو باعث تولید بیماری می شود . به طور مثال کمبود ویتامین ث (ویتامین محلول در آب) باعث تولید بیماری اسکوربوت و کمبود ویتامین آ (ویتامین محلول در چربی) باعث بیماری شب کوری می شود.
استفاده ی بیش از حد از ویتامین های محلول در چربی خطرناک تر از ویتامین های محلول در آب است . زیرا این ویتامین در بدن ذخیره می شود. ویتامین های محلول درآّ مانند ویتامین ث مقاومت کمتری نسبت به حرارت دارند .
بحث کنید صفحه 130
کودکان و نوجوانان باید به اندازه کافی از انواع مواد غذایی استفاده کنند تا مواد مورد نیاز برای رشد و ترمیم سلول ها و فعالیت های روز مره ی آن ها توسط غذا تامین شود ولی در مورد افراد مسن محدودیت هایی در مصرف بعضی از مواد غذایی (بخصوص قند و چربی) لازم است .
1) کیک ، مربا ، شیر = غلات ، میوه و قند ، شیر .
2) نان ، پنیر ، کره و چای = غلات ، شیر ، چربی ، نوشیدنی .
3) نان ، خامه ، عسل ، چای = غلات ، چربی ، قند ، نوشیدنی .
4) نان ، خرما ، شیر ، گردو = غلات ، قند ، شیر ، گوشت.
از نظر کافی بودن = صبحانه ی شماره ی 1 و 4 گروه های بیشتری از مواد غذایی را شامل می شود.
از نظر تنوع داشتن = صبحانه ی شماره ی 4 از تنوع بیشتری برخوردار است .
جمع آوری اطلاعات صفحه 132
هدف از طرح این فعالیت جلب توجه دانش آموزان به اهمیت تنوع و برخورداری از انواع مواد غذایی است هدف از طرح این فعالیت جلب توجه دانش آموزان به اهمیت تنوع و برخورداری از انواع مواد غذایی است گیاهخواری عملا به حذف گوشت یا برخی محصولات با منشا حیوانی، بسته به درجه گیاهخوار بودن از رژیم غذائی اطلاق می شود.انواع متفاوتی از گیاهخواری وجود دارد که هریک منافع و البته مشکلات مربوط به خود را دارند.اولین نوع از سه روش عمده آن که رایج ترین آنهاست روش ovo-lacto می باشد. گیاهخواران اوو – لاکتو هیچ گونه گوشتی (گوشت قرمز ، ماکیان ، غذاهای دریایی) نمی خورند ، اما تخم مرغ و محصولات لبنی را مصرف می کنند.گروه دوم به Lacto معروفند.گیاهخواران گروه لاکتو گوشت و تخم مرغ نمی خورند اما لبنیات را در برنامه غذائی خود دارند.آخرین گروه با سخت ترین رژیم غذائی ، Vegans هستند.گیاهخواران وگان، گوشت، تخم مرغ، لبنیات، غذاهای حاوی محصولات جانبی حیوانی و حتی عسل نمی خورند.این گروه حتی از محصولات چرمی، پشمی، پوست خرگوش، ابریشمی، یا هرگونه محصول بدست آمده از حیوانات استفاده نمی کنند.علاوه بر این افرادی هستند که ترجیح می دهند گوشت قرمز نخورند اما از گوشت ماکیان و غذاهای دریایی استفاده می کنند.از جمله گروهی بنام نیمه گیاهخواران semi-vevetarian که محصولات لبنی ، تخم مرغ ، مرغ و ماهی مصرف می کنند اما گوشت دیگری نمی خورند.گروه دیگري هم به نام پسکو pesco-vegetarian از فرآورده های لبنی، تخم مرغ، و ماهی تغذیه می کنند اما از انواع دیگر گوشت پرهیز می كنند.برخی گیاهخواران رژیم میوه خواری دارند (frutarians) که در واقع نوعی رژیم وگان است و در آن مصرف غذاهای پخته به حداقل می رسد و بیشتر از میوه های خام ، خیار و گوجه ، و نیز از دانه ها استفاده می شود.این گروه تنها ان دسته از خوراکیهای گیاهی راانتخاب می کند که چیدن آنها منجر به مرگ گیاه نشود. و بالاخره جوانه خواران (sproutarians) نیز در میان این گروه دیده می شوند که عمدتا از جوانه ها، دانه ها ، و برنج تغذیه می کنند بنا بر نظر متخصصين تغذيه ، رژيم گياهخواري مي تواند سالم و کافي باشد اما اينکه رژيم گياهخواري بهتر و سالم تر از رژيم غذائي معمولي است بستگي به مواد موجود در رژيم گياهخواري دارد . مطالعات عموماً نشان مي دهد که گياخواران ۳۰ درصد کمتر از افرادي که گوشت ، ماهي و مرغ مصرف مي کنند دچار مرگ در اثر بيماريهاي قلبي مي شوند . اما درباره تأثير اين رژيم بر روي سرطان مطالعات قطعي وجود ندارد . رژيم هاي گياه خواري مي توانند سودمند باشند اما به شرط اين كه درست و دقيق برنامه ريزي شده باشند ، گياه خواران ضمن يك برنامه ي غذايي مناسب مي توانند ريسك بيماري هايي چون چاقي ، فشار خون بالا ، يبوست و سرطان كولن (بخشي از روده ي بزرگ) را كاهش دهند و در صورتي كه گياه خواران برنامه ي ضعيفي داشته باشند ريسك بيماري هايي چون استئوپروز ، نرمي استخوان ، آنمي مربوط به آهن و ويتامين 12B و كندي رشد در كودكان را مي توان انتظار داشت
فکر کنید صفحه ی 138
با عمل گوارش ،غذا ها خرد و با تغییرات شیمیایی حاصل از آن محلول می شوند
آب و نمک ها و ویتامین ها در آب یا چربی حل می شوند و از ابتدا مولکول های کوچکی هستند که نیاز به خرد شدن ندارند
با پختن غذا ها، غذا ها نرم تر و قابلیت هضم بهتری پیدا می کنند زیرا حرارت بافت های جانوری و دیواره سلول های کیاهی را متلاشی می کند و مواد درون سلول ها آزاد می شوند همچنین با پختن غذا اغلب میکروب ها و عوامل زنده ببماری زا مانند انگل ها از بین می روند
مقایسه کنید صفحه 139
1) آنزیم ها سرعت واکنش های شیمیایی را تغییر می دهند . 2) هر آنزیم فقط بر ماده ی معینی اثر می کند. 3) آنزیم های بعد از فعالیت دست نخورده باقی می ماند.
آنزیم سمت راست سرعت شکستن مولکول های بزرگ و تبدیل آن ها به مولکول های کوچک را افزایش می دهد در حالی که آنزیم چپ باعث پیوند یافتن سریع تر مولکول های کوچک و تولید مولکول های بزرگ تر
می شود.
فکر کنید صفحه ی 140
زبان علاوه بر اینکه اندام چشایی است 1) موجب حرکت غذا در دهان و وبه جویدن کمک می کند
2)در حرف زدن کاملا دخالت دارد و بیشتر حروف را با زبان می توان ادا کرد
-عمل جویدن گوارش فیزیکی است و با آن قطعات غذا فقط به اجزای کوچک با همان ترکیب تقسیم می شود .-هر چه غذا بیشتر جویده شود کار آنزیم ها در دستگاه گوارش بهتر خواهد شد و گوارش شیمیایی بهتر صورت می گیرد.
مشاهده کنید صفحه ی 140
نوع دندان
تعداد در کل دهان
وظیفه
پیش
8
بریدن غذا
نیش
4
سوراخ کردن پاره کردن غذا
آسیای کوچک
8
آسیاب کردن
آسیای بزرگ
12
آسیاب کردن
آزمایش کنید صفحه ی 142
لیپید ها
لوله ی شماره 1 بدون تغییر-لوله ی شماره 2 چربی پراکنده شده است و مانند صفرا عمل می کند –لوله شماره 3تمام قطرات چربی در محلول پراکنده و حل شده است و مانند آنزیم های گوارشی چربی ها عمل کرده است
· آزمایش کنید صفحه ی 142
پروتئین ها
2) لوله ی شماره 1 بدون تغییر-لوله ی شماره 2مقداری سفیده تخم مرغ کم شده است و مایع آن غلیظ تر به نظر می رسد – تغییر چندانی در مقدار سفیده تخم مرغ صورت نگرفته است فقط کمی تیره تر شده است –لوله شماره 4 تمام سفیده تخم مرغ در محلول حل شده است
فکر کنید صفحه ی 148
خون شامل پلاسما و ذرات شناور در پلاسما (گلبول های سفید ، قرمز و پلاکت ها) است. هنگامی که خون لخته می شود پروتئین محلول پلاسما که فیبرینوژن نام دارد به رشته های نا محلول فیبرین تبدیل می شود در نتیجه ذرات شناور پلاسما در لابه لای این رشته ها قرار می گیرند و ماده ای نیمه جامد که لخته نامیده می شود به وجود می آید . بنابر این در پلاسما فیبرینوژن وجود دارد اما در سرم که مایه ی حاصل از خون لخته شده است فیبرینوژن وجود ندارد.
فکر کنید صفحه ی 149
گیرنده ی عمومی ABدهنده ی عمومی O
خون دارای اهمیت حیاتی است و وظایفی مثل انتقال مواد و تنظیم دما و وظایف دمافی را بر عهده دارد .
خیر – چون هدیه ای از طرف خداوند بزرگ است و نمی تواند باعث برتری شود فقط افراد با تقوا برتری دارند. ولی O چون دهنده است مثل انسان هایی است که هرچه دارند در رضای خدا می دهند. و AB آدم های خسیس هستند که از همه می گیرند و جمع مال می کنند ولی انفاق نمی کنند.
