به وب بلاگ انجمن علمی و آموزشی معلمان علوم تجربی استان قم خوش آمدید.

یکشنبه، آذر ۲۷، ۱۳۸۴

كاني ها


معرفي كاني ها

هر كاني متشكل از عنصرها ويا گروه عنصرهايي است كه در طبيعت بهم پيوسته و جامدي متبلور و غير عالي را تشكيل داده اند هر ماده متبلور داراي ساختاري دروني مشخصي است كه در آن اتم ها به نسبت هاي معين وجود دارد و طبق الگوي هندسي منظمي در كنار هم قرار گرفته اند اين نظم اتمي يكي از بارز ترين خصوصيات كاني ها محسوب ميشود ودر تمام قسمتهاي آن بطور يكنواخت وجود دارد و اگر تبلور در شرايط ايده آل صورت گرفته باشد حاصل آن پديدار شدن سطوح بلورين كامل خواهد بود مثلا ممكن است رطوبت موجود در هوا انجماد حاصل كند و مبدل به بلور هاي يخ مي شود شكل ظاهري بلور هاي يخ نحوي انتظام اتم هاي اكسيژن و هيدروژن را در كنار هم نشان مي دهد بلور ها از لحاظ اندازه وشكل متفاوت اند همگي از قوانين تقارن معيني تبعيت مي كنند . يكي از مشخصات بسيار بارز بلور ها ، ثابت بودن اندازه زواياي بين سطوح آن ها است . زواياي ميان سطوح مشخص در يك كاني خاص هميشه مقداري ثابت است وربطي به بزرگي وكوچكي اندازه ي بلور ندارد . اندازه گيري هاي مكرر و دقيق در زواياي بين سطوح بلور ها با ر ها نشان داده است كه ممكن است بلورهاي يك ماده به شكل هاي ظاهري تفاوتي ديده شود ، اما زواياي بين سطوح خاص از آن ماده همواره مقداري ثابت است بيشتر كاني هايي كه از يك ماده ي مذاب(يا ماگما) مشا" مي گيرند، در دماي بالاتر از درجه ي جوش آب متبلور مي شوند. بنابر اين ،مشاهده ي مستقيم رشد بلور در آن ها متشكل است .

وقتي بلور در محيطي غير محدود رشد داده شود ، داراي سطوح طبيعي و شكل هندسي كامل مي شود شكل يك بلور در واقع انعكاس از ساختمان دروني آني است و مي توان به كمك آن كاني هاي زيادي را شناسا يي كرد اما بايد به خاطرداشت كه ممكن است دو ياچند بلور از لحاظ ساختمان دروني شكل بلور مشابه باشند از جمله كاني هاي معمولي كه شكل بلور در آن ها وسيله تشخيص خوبي است مي توان به كوارتز ، هاليت ، گرونا (گارنت) ، فلوئوريت ، پيريت ، گالن ، آمفيول و پيروكسن اشاره كرد.
سختي هر بلور كه مقياس از ميزان مقاومت آن در برابر سايش و خراشيدگي است ، يكي ديگر از خواص آن است و به ساختمان دروني و قدرت پيوند هاي بين اتمي مربوط مي شود اين خاصيت نسبي از جمله نخستين خاصيت هاي است كه مي توان كاني هاي ناشناس در روي زمين را به كمك آن شناسايي كرد. رنگ يكي از مشخص ترين خواص كاني است و در مورد كاني هاي مثل گالن (خاكستري سربي ) آزدريت (آبي لاجوردي ) و اوليوين (سبز زيتوني ) ، بسيار مشخص كننده است . ساير كاني ها بسته به وجود ناخالصي ميانبار تفاوت در تركيب ، به رنگ هاي مختلفي ديده مي شوند ، مثلا" گوارتز را از بلورهاي بي رنگ شفاف تاصورتي ، قرمز ، سفيد و سياه يك دست مي توان يافت . مختصر آن كه رنگ در مورد محدودي از كاني ها وسيله تشخيص خوبي است ولي در مورد بقيه ، ارزش تشخيص ندارند . رنگ را بايد در تشخيص كاني ها در نظر گرفت اما هرگز به عنوان يك راهنماي مشخص كننده ي اصلي به كار نبرد.
سيليكات ها
از تركيب سيلسيوم ، اكسيژن و يك ياچند فلز سيليكات ها به وجود مي آيد و اگر كوارتز را جزو اكسيد ها محسوب بكنيم و آن را به همراه سيليكات ها در نظر بگيريم ، آنگاه حدود 93% پوسته ي زمين از سيليكات ها تشكيل مي شود. اگر چه تعداد سيليكات ها زياد است و خصوصيات گوناگوني دارند ، اما بيشتر آن ها شفاف و نيمه شفاف اند، اغلب جلاي شيشه اي دارند وسختي هاي آن ها تقريبا" زياد است و معمولا" در اسيد ها حل نمي شوند.
كوچكترين واحد سازنده ي سيليكات ها به شكل يك هرم چهار وجهي است كه سطوح آن را مثلث هاي متساوي الاضلاع تشكيل مي دهند . اين واحدها يا بنيان هاي چهار وجهي ، بار الكتريكي منفي دارند ( SIO ) و بايد يكديگر را دفع كنند، اما در طبيعت عناصر با بار مثبت مي توانند بارهاي منفي را خنثي كنند و به اين ترتيب ، سيليكات هاي مختلف را به وجود مي آورند . اگر در تركيب سيليكات ها ، آهن و منيزيم وجود داشته باشد ،رنگ سيليكات تيره و در نبود اين دو عنصر رنگ سيليكات روشن مي شود.

ميكاي سياه
سيليكات آب داراي آلومينيم ، آهن ، منيزيم و پتاسيم است بلورهاي آن به صورت پولك هاي سياه براق در اغلب سنگ هاي آندرين يافت مي شود رخ يك جهي دارد وجرم حجمي آن حدود 2/3 گرم بر سانتي متر مكعب است . اگر از پشت ورقه هاي نازك آن به يك شيء نوراني نگاه كنيم ، آن شيء شيشه يك ستاره ي شش يادوازده گوش ديده مي شود . ژيپس سولفات كلسيم آب دار كه ممكن است نمك گوگرد هم به همراه داشته باشد بلورهاي آن منشوري يا تيغه اي و معمولا" سفيد يا خاكستري است . بلورهاي بزرگ آن بي رنگ است. سختي ژيپس 2 است و جلاي شيشه اي دارد جرم حجمي آن 3/2 گرم بر سانتي متر مكعب است . معادن ژيپس تقريبا" در همه ي نقاط ايران از جمله سمنان . دامعان ، كرمان ،يزد ، شيراز واطراف تهران وجود دارد.

ميكاي سفيد
نام اين كاني از شهر مسكو گرفته شده است . ورقه هاي نازك آن بي رنگ و شفاف است ، ولي تكه هاي ضخيم آن جلاي صدفي دارد و نور را از خود عبور نمي دهد . تقريبا" تمام خصوصيات بييوتيت (ميكاي سياه ) را دارد ولي جرم حجمي آن كمي كمتر از آن است ، زيرا برخلاف ميكاي سياه ، آهن و منيزيم ندارد . ميكاي سفيد را مي توان در آذربايجان ، فارس و بلورهاي درشت آن را در اطراف همدان يافت

منيزيت
كربنات منيزيم است ، به صورت بلوري ودانه اي و خاكي شكل ديده مي شودو رنگ آن سفيد و سختي اش بين 4 تا 5/4 در تغيير است و جرم حجمي آن 3 گرم بر سانتي متر مكعب است . پودر آن در برابر اسيد كلريدريك گرم واكنش نشان مي دهد و گاز CO2 به وجود مي آورد. اين كاني در فريمان مشهد يافت مي شود و نوع خاكي آن ، در ايران گل سفيد خانده مي شود، در اطراف يزد ، سبزوار و انارك وجود دارد .

فسفات ها
تركيبي از اكسيژن و فسفر و يا چند فلز اند ، اكسيژن و فسفر يون PO را به وجود مي آورند و يون هاي مثبت فلزات مي توانند اين يون منفي را خنثي كنند . فسفات ها از نظر زمين شناسي اهميت چنداني ندارند . دو نوع فسفات مهم كه در ايران يافت مي شود اپاتيت و فيروزه است كه به شرح آنها مي پردازيم .

آپاتيت
فسفات كلسيمي است كه مقداري فلوئور يا كلر و آب دارد. بلورهاي آن شش ضلعي و ريز مي باشند ، ولي گاهي بلورهاي بسيار عظيم آن هم ديده شده است رنگ آن بسته به عناصر همراه خود تغيير مي كند و ممكن است سبز مايل به زرد ، سفيد ، آبي و گاهي بي رنگ باشد . جلاي شيشه اي دارد و سختي اش 5 و جرم حجمي اش 2/3 گرم بر سانتي متر مكعب است بلورهاي آن را مي توان در معدن آهن چغارت و جزيره هرمز ديد.

فيروزه
فسفات كلسيمي است كه علاوه بر آن ، آب ، مقداري آلمينيوم و مس به همراه دارد ، مس همراه اين فسفات سبب رنگ آبي خاص (فيروزه اي ) آن مي شود، جلاي شيشه اي دارد . سختي آن بين 5 تا 6 است و جرم حجمي اش 6/2 تا 8/2 گرم بر سانتي متر مكعب است . بهتر راه شناسايي آن علاوه بررنگ ، اثر آن بر چيني بدون لعاب است كه رنگ سفيد يا سفيد مايل به سبز به وجود مي آورد . معروف ترين معدن آن در حوالي نيشابور است.

كربن
كربن خالص به دو صورت الماس و گرافيت در طبيعت ديده مي شود.

الماس
بلورهاي مكعبي باسطوحي خميده و خط دار در طبيعت ديده مي شود جلاي شيشه اي يا چرب دارد . ممكن است بي رنگ ، زرد ،قهوه اي سياه ، آبي سبز يا قرمز باشد كه علت تنوع زنگ در آن مواد ناخالص همراه است . الماس باسختي 10 كه سخت ترين كاني شناخته شده و جرم حجمي آن 5/3 گرم بر سانتي متر مكعب است . تاكنون در ايران معدن الماس پيدا نشده است.

گوگرد
اغلب به صورت توده اي ديده مي شود، بلوهاي آن به شكل دو هرم ناقص است كه به هم چسبيده اند . رنگ زرد درخشان دارد و با كمي ناخالصي ممكن است به رنگ هاي قهوه اي تا سياه هم ديده شوند . جلاي شيشه اي تا الماسي و در سطوح تازه شكسته شده ، جلاي چرب دارد . سختي آن 5/1 تا 2 و جرم حجمي اش حدود 2 است .به آساني ذوب مي شود در آب نامحلول است . گوگرد خالص را مي توان در اطراف آتشفشان هاي سهند و دماوند و سبلان و تفتان ديد . در ساير نقاط از جمله اطراف سمنان بندر خمير و بندر لنگه و جزيره هرمز و درود و لار هم يافت .

گرد آوري گروه دانش آموزاي علامه بحرالعلوم آقايان: محمد دريايي ، ابوالفضل آزادگان , بهزاد نژاد اصفهان ، علي فتح الله گل و سيد محمدموسوي
منابع: سايت زمين شناسي
معلم راهنما: مجيد فرح آبادي

دهمين سياره منظومه شمسي سدنا

سدنا دهمين سياره منظومه شمسی
سدنا دهمين سياره منظومه شمسی می باشد. سياره جديد که نام علمی آن «يو.بی313، 2003 » و قطر آن 1,180 تا 2,360 کيلومتر است، توسط ستاره شناسان در کاليفرنيا و هاوايی کشف شد. انجمن بين‌المللی اخترشناسی، اکتشاف دهمين سياره گردنده به دور خورشيد که در مرز منظومه شمسی قرار دارد را تاييد کرده است. اين شیء ابتدا در سال 2003 کشف شده بود اما سياره بودن آن اخيرا تاييد شد.فاصله اين شیء از خورشيد بيش از دو برابر فاصله پلوتون از خورشيد است. تاکنون تصور می شد پلوتون دورافتاده ترين سياره منظومه شمسی است. جرم اين سياره حداقل به اندازه پلوتون است. فاصله متوسط نپتون و پلوتون از خورشيد به ترتيب 1/30 و 5/39 برابر فاصله متوسط زمين از خورشيد است که خود به بيش از 150 ميليون کيلومتر می‌رسد و آن را يک واحد اخترشناسی (AU) می نامند.اين بزرگترين جرم آسمانی است که از زمان اکتشاف نپتون در سال 1846 در مدار خورشيد کشف می‌شود. هنوز جزئيات کاملی در مورد اين جرم آسمانی در دست نيست؛ اما مشخص شده است که در مداری نامتعارف گردش می کند و فاصله آن با خورشيد هرگز کمتر از فاصله نپتون با مرکز منظومه شمسی نيست و بخش اعظم مدار آن در فاصله‌ای دورتر از سياره پلوتون قرار دارد.به گفته اخترشناسان کمابيش مشخص است که اين سياره از يخ و توده های سنگ تشکيل يافته است. به دليل خاصيت اين جرم در انعکاس نور، اندازه گيری آن با حاشيه خطای قابل توجهی همراه بوده و هنوز ابعاد واقعی آن مشخص نشده است.

گرد آوري :محمد حيدري راهنمايي شهيد قدوسي
سايت دانشنامه
دبير راهنما :مجيد فرح آبادي

سه‌شنبه، آذر ۲۲، ۱۳۸۴

كاربرد اشعه ايكس

اشعه ايكس
راديوگرافى عكسبردارى از بدن با پرتوهاى ايكس و راديوسكوپى مشاهده مستقيم بدن با آن پرتوا است. در عكاسى معمولى از نورى كه از چيزها بازتابش مى شود و بر فيلم عكاسى اثر مى كند استفاده مى شوند در صورتى كه در راديوگرافى پرتوهايى را كه از بدن مى گذرند به كار مى برند. پرتوهاى ايكس را نخستين بار در سال ۱۸۹۵ ميلادى، ويلهلم كنراد رنتيگن استاد فيزيك دانشگاه ورتسبورگ آلمان كشف كرد. اين كشف بسيار شگفت انگيز بود و خبر آن با سرعت در روزنامه هاى جهان منتشر شد. جالب است كه رنتيگن بر روى پرتوهاى كاتدى كار مى كرد و به طور اتفاقى متوجه شد كه وقتى اين پرتوها، كه همان الكترون هاى سريع هستند به مواد سخت و فلزات سنگين برخورد مى كنند پرتوهاى ناشناخته اى توليد مى شود او اين پرتوها را پرتو ايكس به معنى مجهول ناميد. پرتوهاى ايكس قدرت نفوذ و عبور بسيار زياد دارند. به آسانى از كاغذ، مقوا، چوب، گوشت و حتى فلزهاى سبك مانند آلومينيوم مى گذرند، ليكن فلزهاى سنگين مانند سرب مانع عبور آنها مى شود. اشعه ايكس از استخوان هاى بدن كه از مواد سنگين تشكيل شده اند عبور نمى كنند در صورتى كه از گوشت بدن به آسانى مى گذرند. همين خاصيت سبب شده كه آن را براى عكسبردارى از استخوان هاى بدن به كار برند و محل شكستگى استخوان ها را مشخص كنند. براى عكسبردارى از روده و معده هم از پرتوهاى ايكس استفاده مى شود ليكن براى اين كار ابتدا به شخص مايعاتى مانند سولفات باريم مى خورانند تا پوشش كدرى اطراف روده و معده را بپوشاند و سپس راديوگرافى صورت مى دهند. كشف پرتوهاى ايكس كه به وسيله رنتيگن عملى شد سرآغاز فعاليت هاى دانشمندانى مانند تامسون، بور، رادرفورد، مارى كورى، پيركورى، باركلا و بسيارى ديگر شد به طورى كه نه فقط چگونگى توليد، تابش و اثرهاى پرتو ايكس و گاما و نور شناخته شد بلكه خود اشعه ايكس يكى از ابزارهاى شناخت درون ماده شد و انسان را با جهان بى نهايت كوچك ها آشنا كرد و انرژى عظيم اتمى را در اختيار بشر قرار داد. پرتوهاى ايكس در پزشكى و بهداشت براى پيشگيرى، تشخيص و درمان به كار مى رود به طورى كه در فناورى هاى مربوطه يكى از ابزارهاى اساسى است•
گرد آوري :آقاي طاهري

سونوگرافي

سونوگرافىسونوگرافى عكسبردارى با امواج فراصوت است. فراصوت امواج مكانيكى مانند صوت است كه بسامد آن بيش از ۲۰ هزار هرتز است. اين امواج را مى توان با استفاده از نوسانگر پيزوالكتريك يا نوسانگر مغناطيسى توليد كرد. خاصيت پيزوالكتريك عبارت است از ايجاد اختلاف پتانسيل الكتريكى در دو طرف يك بلور هنگامى كه آن بلور تحت فشار يا كشش قرار گيرد و نيز انبساط و انقباض آن بلور هنگامى كه تحت تاثير يك ميدان الكتريكى واقع شود. بنابراين هرگاه از يك بلور كوارتز تيغه متوازى السطوحى عمود بر يكى از محورهاى بلور تهيه كنيم و اين تيغه را ميان دو صفحه نازك فولادى قرار دهيم و آن دو صفحه را به اختلاف پتانسيل متناوبى وصل كنيم، تيغه كوارتز با همان بسامد جريان منبسط و منقبض مى شود و به ارتعاش درمى آيد و در نتيجه امواج فراصوت توليد مى كند. پديده پيزوالكتريك در سال ۱۸۸۰ به وسيله پيركورى كشف شد و از آن علاوه بر توليد امواج فراصوتى، در ميكروفن هاى كريستالى و فندك استفاده مى شود. امواج فراصوتى داراى انرژى بسيار زياد است و مى تواند سبب بالا رفتن دماى بافت هاى بدن انسان، سوختگى و تخريب سلول ها شود. از اين امواج در دريانوردى، صنعت و پزشكى استفاده مى شود. در پزشكى براى تشخيص، درمان و تحقيقات اين امواج را به كار مى برند. دستگاهى كه براى عكسبردارى به كار مى رود اكوسكوپ يا سونوسكوپ است. اساس كار عكسبردارى با امواج فراصوت بازتابش امواج است در اين عمل دستگاه گيرنده و فرستنده موجود است و از بسامدهاى ميان يك ميليون تا پانزده ميليون هرتز استفاده مى كنند. دستگاه مولد ضربه هاى موجى در زمان هاى بسيار كوتاه يك تا پنج ميليونيم ثانيه را در حدود ۲۰۰ ضربه در ثانيه مى فرستد و اين ضربه ها در بدن نفوذ مى كند و چنانچه به محيطى برخورد كند كه غلظت آن با محيط قبلى متفاوت باشد پديده بازتابش روى مى دهد و با توجه به غلظت نسبى دو محيط مقدارى از انرژى ضربه هاى فراصوت بازتابش مى شود. دستگاه گيرنده اين امواج را دريافت مى كند و به كمك دستگاه الكترونى و يك اسيلوسكوپ آن را به نقطه يا نقاط نورانى به تصوير تبديل مى كند. عكسبردارى با فراصوت را براى تشخيص بيما ری استفاده مى شود
تهيه كننده آقاي طاهري

سه‌شنبه، آذر ۰۸، ۱۳۸۴

قمر هاي منظومه شمسي


اقمار منظومه شمسي
تحقيق زمين شناسي سال سوم راهنمايي
استاد راهنما: آقاي مجيد فرح آبادي
محققين : محمد حسين سبحاني_ امين رفعت_ سيد مصطفي فاطمي نسب- سيدعباس موسوي_ محسن احمدي
نام مدرسه : راهنمايي شهيد قدوسي(تيز هوشان)
فهرست
قمر…………………………………………
ماه…………………………………………
مقدمه……………………………………
ماه در مدار خود………………………
جزر و مد…………………………………
قمرهاي مريخ……………………………
سياركها…………………………………
قمرهاي مشتري………………………
حلقه هاي زحل………………………………………
قمرهاي زحل…………………………………………
قمرهاي اورانوس……………………………………
قمرهاي نپتون
قمر پلوتن‌، كارون……………………………………

قمر:
جرم آسماني است كه به دور جسم بسيار بزرگي مي‌گردد. سيارات منظومه‌ي شمسي قمرهاي طبيعي خورشيد هستند و ماه‌ها اقمار طبيعي سيارات هستند. قمرهاي مصنوعي هم براي تحقيق، رصد و ارتباطات، توليد و به مدار زمين يا يك سياره و يا يك قمر طبيعي پرتاب مي‌شود.
در اينجا به بررسي قمرهاي سيارات منظومه‌ي شمسي مي‌پردازيم.
در اطراف سيارات خاكي(زمين گون) تنها 3 قمر در گردش است. اما در مقابل در اطراف سيارات مشتري‌گون بيش از 50 قمر مي‌چرخند. علاوه بر 50 قمر داراي حلقه نيز هستند. حال چون عطارد و زهره قمر ندارند به سراغ زمين خودمان مي‌رويم.
ماه:
اطلاعات اساسي :
خروج از مركز مدار: 55/0
دورة تناوب گردش به دور زمين:
نجومي 32/27 روز
هلالي 53/29 روز
سرعت مداري : يك كيلومتر بر ثانيه
فاصله از زمين:
حداقل 360000 كيلومتر
حداكثر 400000 كيلومتر
قطر زاويه‌اي: متوسط 31 دقيقه و 2/5 ثانيه
قطر 3460 كيلومتر
جرم: يك هشتاد و يكمِ جرم زمين
چگالي: 61/0 چگالي زمين
سرعت گريز: 38/2 كيلومتر بر ثانيه
دورة تناوب حركت وضعي به دور محور: 31/27 روز
زاوية ميل استوا با صفحه مدار: 5/1 درجه
دما:
حداقل 140ــ درجه‌ سانتيگراد
حدااكثر 150 درجه سانتيگراد
نسبت بازتاب: 07/0
مقدمه :
زمين يك قمر دارد و اين قمر در حالي كه زمين خود به دور خورشيد مي‌گردد. بر گرد زمين حركت مي‌كند. اگرچه حجم ماه فقط02/0 حجم زمين و جرم آن يك هشتاد و يكم جرم زمين است. تأثيرش بر زمين، شايستة اعتناي بيشتري است. خيز و افت تناوبي اقيانوسها(جذر و مد) نمونه‌اي از اثرهاي ماه بر زمين است.
نزديكي زياد ماه به زمين، مطالعة آن را از نخستين روزهاي پيدايش نجوم، امكان پذير ساخته است.فاصله متوسط آن فقط 60 برابر شعاع زمين است.
البته اطلاعاتي به كمك تلسكوپ بدست آمده است، ولي بخش زيادي از آنچه مي‌دانيم از مشاهده با چشم برهنه حاصل شده است. در واقع بسياري از اين اطلاعات، دانش همگاني شده است. از جمله اين‌كه ماه هر ماهه دور كاملي از حالتهاي مختلف از ماه نو تا هلال و تربيع و غيره را در مي‌نوردد. و نيز اينكه ما تقريبا همان مسيري را مي‌پيمايد كه خورشيد طي مي‌كند.
همه مي‌دانند كه ماه هرروز بطور متوسط 51 دقيقه ديرتر از روز قبل طلوع مي‌كند و نيز اين‌كه همواره يك روي ماه بسوي زمين است و روي ديگر آن هميشه پوشيده است.
ماه در مدار خود:
ماه در مدار بيضي شكل، كه زمين در يكي از كانون‌هاي آن است، به دور زمين مي‌گردد. نقطه‌اي براين مدار كه از همة نقاط ديگر به زمين نزديكتر است حضيض زميني ناميده مي‌شود. فاصله‌ ماه از زمين در حضيض زميني آن 360000 كيلومتر است. نقطه‌اي بر اين بيضي كه از همة نقاط ديگر آن زمين دورتر است اوج زميني نام دارد و فاصله‌ي آن از زمين 400000 كيلومتر است. صفحة مدار ماه بسيار نزديك به صفحه‌ي دايره‌البروج، يعني مسير ظاهري خورشيد بر كره‌ي آسمان است و با آن زاوية 5 درجه مي‌سازد. دو نقطه‌اي كه در آن مسير ماه صفحه‌ي دايره‌البروج را قطع مي‌كند، نقاط گره يا عقدتين ناميده مي‌شود. اين نقاط در فضا ثابت نيستند بلكه در جهت حركت عقربه‌هاي ساعت در امتداد دايره‌البروج حركت مي‌كنند و هر دور كامل اين حركت نوزده سال طول مي‌كشد.
چنين بنظر مي‌رسد كه ماه مسير خود را بسيار سريعتر از خورشيد مي‌پيمايد: يك سال تمام طول مي‌كشد تا خورشيد دور كامل را طي كند ولي ماه يك ماهه چنين مي‌كند. در نيمي از اين مدت ماه بالاي دايره‌البروج است و در نيم ديگر زير آن.
اين حركت ظاهراً تندتر موجب مي‌شود كه ماه هرروز كمي، در حدود 51 دقيقه ديرتر از روز قبل طلوع كند.
جزر و مد( كشند)
سطح اقيانوسها، در تمام نقاط به فواصل زماني كم و بيش منظم بالا مي‌آيد و پائين مي‌رود. بطور متوسط فاصله زماني بين دو مد متوالي 12 ساعت و 5/25 دقيقه است. درست نصف زماني طول مي‌كشد تا ماه ظاهراً يك دور كامل را به دور زمين بپيمايد يعني نصف 24 ساعت و 51 دقيقه. اين امر يك تصادف نيست. علت اصلي جزر‌و مد اقيانوسها‌‌‌‌، نيروي گرانش ماه است. خورشيد نيز در اين پديده سهمي دارد.
جزر و مد همراه با حركات ظاهري ماه‌، از افق شرقي ناظر به سمت افق غربي او پيش مي‌روند. صرفنظر از تاخيرهايي كه معلول اصطكاك و آثار ثانوي ديگر هستند ( و ممكن است به شش ساعت هم برسند) جزر و مد در هر نقطه‌ي زمين ، زماني روي مي‌دهد كه ماه در نصف‌النهار مكان (يا در نيمدايرة متقابل آن) باشد.
اثر خورشيد در جزر و مد نسبت به اثر ماه از درجه‌ي دوم اهميت برخوردار است. زيرا فاصله‌ي آن بسي بيشتر است. نسبت نيروي مولد جزر و مد خورشيد فقط در حدود 7% نيروي ماه است.
وقتي كه نيروهاي مولد جزر و مد ماه و خورشيد هماهنگ با يكديگر عمل كنند، مثلاً به هنگام ماه‌نو كه هردو در يك طرف زمين هستند‌، جزر و مدهاي حاصل در حداكثر خود هستند. اين جزر و مدها‌، جزر و مدهاي بهاري يا مهكشند ناميده مي‌شوند. حد ديگر هنگامي است كه خورشيدو ماه با هم زاوية 90 درجه بسازند. دراين هنگام جزر و مد در حداقل و به جزر و مدهاي خفيف يا كهكشند موسوم است.
نزديكي ماه نيز تاثيري در ارتفاع جزر و مد دارد. هنگامي كه ماه در حضيض زميني قرار دارد نيروي مولد جزر و مد آن به اندازة 20% بيش از حد عادي است.
قمرهاي مريخ:
مريخ دو قمر كوچك دارد كه نام‌هاي خود فوبوس(ترس) و ديموس(وحشت) را از ياران اسطوره‌اي مارس(مريخ) خداي جنگ گرفته‌اند.
فوبوس، قمر بزرگتر، قطري در حدود 16 كيلومتر دارد در حاليكه قطر ديموس فقط 11 كيلومتر است. هردو در صفحه‌ي استوائي مريخ در جهت متعارف خلاف حركت عقربه‌هاي ساعت به دور آن مي‌گردند.
فوبوس 9250 كيلومتر از مركز سياره و فقط 5900 كيلومتر از سطح آن فاصله دارد. دورة تناوب حركت انتقالي آن به دور سياره 7 ساعت و 39 دقيقه است و اين كمتر از مدت دوران خود مريخ به دور محورش است. فوبوس در مغرب طلوع و 5/4 ساعت بعد در مشرق غروب مي‌كند.
ديموس 250000 كيلومتر از مركز مريخ فاصله دارد. دوره تناوب حركت انتقالي آن به دور سياره 30 ساعت و 18دقيقه فقط اندكي با دوره تناوب حركت وضعي خود سياره (24 ساعت و 37دقيقه ) تفاوت دارد. ديموس از مشرق طلوع مي‌كند، اندكي از سياره در حال دوران عقب مي‌افتد و پيش از آنكه در مغرب غروب كند‌، دو دور كامل اهله را سپري مي‌كند.
سياركها:
سياره‌اي مفقود است. بر اساس نظريه بايد بين مريخ و مشتري سياره‌اي در مدار باشد. تاكنون سياره‌اي در آنجا يافت نشده است. اما در عوض تعداد بسيار زيادي اجرام خرد وجود دارد كه به نامهاي سيارات خرد، سيارات صغار و سيارك‌ها موسومند. بعضي از اين اجرام قطري به بزرگي 800 كيلومتر دارند و برخي ديگر كمتر از 5/1 كيلومتر.
سرس نخستين سياركي بود كه در سلا 1801 كشف شد. سه‌تاي بعدي (پالاس ، جونو و وستا) در سال‌هاي 1802،1804 و 1807 كشف شدند. عدة سياركهاي شناخته شده بالغ بر دهها هزار مي‌شود كه بسياري از آن‌ها شكلهاي نامتعارفي دارند حاكي از آن ممكن است اجزا و قطعات سياره‌اي باشند كه بر اثر نيروي كشندي سيارة مشتري از هم پاشيده باشد.
قمرهاي مشتري:16 قمر برگرد مشتري حركت مي‌كنند. چهارتاي اول كه به قمرهاي گاليله‌اي موسومند در 1610 بوسيله گاليله كشف شدند. اين قمرها با نام‌هاي يو، اروپا،گانيميد و كاليستو مشخص مي‌شوند. قمر پنجم آمالته‌آ يا JV در سال 1893 بوسيله‌ي منجم برجسته‌ي آمريكايي ادوارد امرسن بارنارد(1923ــ 1857) كشف شد.قمر چهاردهم(JXIV) در اكتبر 1975 بوسيله‌ي چارلز.ت.كوال كشف گرديد. قمرهاي JI تا JXIII بطور طبيعي به سه دسته تقسيم مي‌شوند:
(1)اقمار داخلي، (ب) اقمار مياني، (پ) اقمار بروني، رده‌بندي JXIV ، كه در كداميك در اين دسته‌ها جاي مي‌گيرد‌، تا پايان سال 1975 مشخص نشده بود.
(ا) اقمار دروني. اين گروه قمرها JI تا JV يعني چهار قمر گاليله‌اي و قمري را كه پروفسور بارنارد كشف كرد. شامل مي‌شود.
قمرهاي گاليله‌اي مدارهايي تقريباً مستدير دارند و در فواصلي بني 420000 كيلومتر و 1880000 كيلومتر از مشتري با دوره‌هاي تناوبي بين يك و سه چهارم روز تا شانزده و دوسوم روز حركت مي‌كنند. دورة تناوب حركت وضعي و انتقالي آن‌ها برابر است. بنابراين ناظري كه بر مشتري قرار دارد همواره يك روي اين چهار قمر را مي‌بيند. هر چهار قمر به اندازه‌ي كافي بزرگ هستند كه در تلسكوپ قرصهاي قابل مشاهده‌اي را پديد آورند و اگر تلالو چيرة سيارة‌ اصلي نبود با چشم برهنه مي‌شد آن‌ها را ديد. در پاره‌اي مواقع هر جهار آن‌ها در طرف غرب سياره‌اند. در مواقع ديگر فقط سه‌تا، دوتا‌، يكي يا هيچكدامشان‌‌‌، و بقيه در طرف شرقي سياره جاي دارند. بسيار اتفاق مي‌افتد كه يكي از قمرها در خسوف باشد(از پشت سياره بگذرد) يا در عبور(از برابر سياره بگذرد) تغييرات موضع اين چهار را مي‌توان با چند ساعت رصد تلسكوپي ملاحظه كرد. دنبال كردن عبور اين اقمار دشوار است. اما سايه‌هايي كه بر سطح مشتري مي‌اندازند بسيار شاخص است و در شرايط رويت خوب آنها را حتي با تلسكوپ نسبتاً كوچكي مي‌توان دنبال كرد.
قمر پنجم از چهار قمر گاليله‌اي به مشتري نزديكتر است. فاصله‌ي آن از مركز سياره فقط 180 هزار كيلومتر‌، و از سطح آن فقط در حدود 110 هزار كيلومتر است. دورة تناوب حركت انتقالي آن حول سياره‌ي اصلي كمتر از 12 ساعت است. بنابراين سرعت مداري آن 27 كيلومتر بر ثانيه يا تقريباً 96 هزار كيلومتر در ساعت است.
(ب) قمرهاي مياني. قمرهاي JVI,JVII,JX,JXII به اين گروه تعلق دارند. آن‌ها جملگي كوچكند‌، و قطرهايشان كمتر از 160 كيلومتر است و به فاصله‌ي متوسط 11 ميليون كيلومتر از مشتري قرار دارند. دوره‌ي تناوب حركت انتقالي آن‌ها در حدود 270 روز برآورد شده است.
(پ) قمرهاي بيروني. اين گروه متشكل است از JVIII,JXI,JXII و JIX (كه در اينجا به ترتيب افزايش فاصله از سياره نوشته شده‌اند.) . اين قمرها را مشخصات زير متمايز مي‌سازد:
1. فاصله‌ي زياد از سياره‌ي اصلي كه نزديك به 24 ميليون كيلومتر برآورد مي‌شود.
2. دوره‌هاي تناوب طولاني، كه براي هر چهار قمر از دو سال بيشتر است.
3. وجود حركت معكوس(رجعي) براي هر چهار قمر‌، يعني در جهتي خلاف همه‌ي سيارات و بيشتر قمرهاي ديگر. چون از بالاي قطب شمال سياره نظر شود ديده مي‌شود كه اين چهار قمر مدارهاي خود را در جهت عقربه‌هاي ساعت مي‌پيمايند.
حلقه‌هاي زحل
چهار حلقه برگرد زحل مي‌گردند كه با حروف D,C,B,A, ، مشخص مي‌شوند.
نور و روشني حلقه‌ها بوجه قابل ملاحظه‌اي با هم تفاوت دارند. حلقه‌ي مياني (حلقه‌يB ) از همه پرنورتر است و حلقه‌ي بيروني (حلقه‌يA) پس از آن جاي دارد. كم نورترين حلقه‌،حلقه‌ي داخلي (حلقه‌ي D) است. حلقه‌ي C را حلقه‌ي چين خورده [ C(repe) ring ] و حلقه‌ي B را “حلقه‌ي پرنور“ [B(right) ring]
مي‌نامند.
شكاف ميان حلقه‌هايA و B را به افتخار كاشف آن شكاف كاسيني ناميده‌اند.
حلقه‌ها به خاطر نازكيشان سخت شايان توجهند : مقطع آنها مستطيل بسيار باريكي است. مثلاً مقطع حلقه بيروني مستطيلي خواهد بود به طول 16000 كيلومتر و عرض آن 8 تا 10 كيلومتر.حلقه‌ها درست در صفحه‌ي استواي سياره قرار دارند و استواي سياره زاويه‌ي ميلي برابر با 27 درجه با صفحه‌ي دايره‌البروج مي‌سازد. از آن‌رو كه محور زحل امتداد ثابتي در فضا دارد(يعني محور هميشه به سمت نقطه‌ي ثابتي بر كره‌ي آسمان است.)
قمر‌هاي زحل
20 قمر دارد كه نزديكترين آن‌ها‌ ، ميماس ، در فاصله‌ي 188000 كيلومتري از مركز سياره است. فوب دورترين قمر آن متجاوز از 16000000 كيلومتر از سياره اصلي فاصله دارد.
دوره‌ي تناوب قمرها از 23 ساعت براي ميماس تا 550 روز براي فوب تغيير مي‌كند . و جز يك استثنا همگي در جهت عادي به دور زحل مي‌گردند. تنها فوب است كه حركتي معكوس (رجعي) دارد و بدينطريق بر پايداري مداريش مي‌افزايد. مي‌توان از راه رياضي نشان داد كه قمري دوردست را كه جهت حركتش عادي است به سهولت بيشتري مي‌توان از چنگ سياره‌اي ربود تا قمري را كه جهت حركتش رجعي است.
قطر قمرها نسبتا كم است. بزرگترين آن‌ها تيتان است(در حدود 4200 كيلومتر) و كوچكترينشان هبپرون(در حدود 480 كيلومتر).
سرعت گريز از تيتان به خاطر جرم بزرگ و دماي كم آن (به خاطر دور بودن آن از خورشيد) كوچك است. از اينرو اين قمر مي‌تواند براي خود جوي داشته باشد. مطالعات طيفنمودي حاكي از وجود ‌CH4 (متان) در اين قمر است.
مطالعاتي كه اخيراً بوسيلة گروهي از دانشمندان در دانشگاه ايالتي نيويورك در استوني بروك انجام شده، وجود اتان را نيز در تيتان آشكار كرده است. اتان يكي از چند مولكول لازم براي تشكيل اسيدهاي امينه است كه جزء اساسي حيات هستند.
چنين بنظر مي‌رسد كه قمرها با همان دورة تناوبي دوران مي‌كنند كه به دور سياره مي‌گردند و در نتيجه هميشه يك رويشان به سمت سياره‌ي اصلي است و تغييرات مرصود در روشني آنها نيز از همين است. دوره‌ي تناوب اين تغييرات روشني همان دوره‌ي تناوب گردش انتقالي است. روشني يكي از قمرها‌، ياپتوس ، در هر گردش از مي‌نيموم به ماگزيمم ، 5 برابر مي‌شود.
قمرهاي اورانوس
اورانوس پنج قمر دارد‌ ‌: ميراندا ، آريل ‌، اومبريل‌، تيتانيا‌ ‌و ابرون كه همگي در صفحه‌ي استواي سياره اصلي و در نتيجه تقريباً قائم بر مدار سياره ، به دور آن مي‌گردند. هر پنج قمر حركتشان رجعي است كه با چرخش سياره حول محورش سازگار است.
اندازه‌ي اقمار اورانوس تقريباً از 240 كيلومتر تا 1000 كيلومتر است. شعاع مدار نزديكترين قمر 120000 كيلومتر و از آن دورترين قمر 580000 كيلومتر است.
قمرهاي نپتون
براي نپتون دو سياره كشف شده است‌: نخست تريتون كه به فاصله‌ي چند ماه پس از كشف سياره‌، ديده شد ؛ دومي بيش از يك قرن بعد كشف گرديد.
تريتون از اين نظر منحصر به فرد است كه تنها قمر نزديك به سياره‌ي اصلي است كه حركتي معكوس(رجعي) دارد. فاصله‌ي آن از سياره‌ي اصلي354000 كيلومتر تقريباً هم اندازه‌ي فاصله‌ي ماه از زمين است. حركت معكوس تريتون ممكن است معلول وقايع زير باشد‌: (آ) تريتون و پلوتن زماني قمرهاي نپتون بودند و هر دو حركت مستقيم داشتند. (ب) رويارويي نزديك ميان تريتون و پلوتون موجب دفع و اخراج پلوتن(كه سياره‌اي مستقل گرديد) و معكوس شدن جهت حركت تريتون شده است.
قطر تريتون 3500 كيلومتر و جرم آن يك پانزدهم جرم زمين است و هر پنج روز و بيست ساعت يك‌بار در مداري كه با صفحه‌ي دايره‌البروج زاويه‌ي 37درجه تشكيل مي‌دهد‌، به دور نپتون مي‌گردد.
نرئيد( در اساطير پري دريائي ملازم نپتون ، رب‌النوع دريا‌‌‌‌‌‌‌) قمر دوم نپتون به دور سياره‌ي اصلي در جهت مستقيم حركت مي‌كند. دوره‌ي تناوب نجومي آن 360 روز است و مدار آن زاويه‌ي 5درجه با دايره‌البروج مي‌سازد.
نرئيد از دو نظر منحصر به فرد است :(آ) به قدري كم فروغ است كه حتي با تلسكوپ‌هاي بزرگ هم ديده نمي‌شود. رصد اين قمر بطور عمده از طريق عكسبرداري صورت مي‌پذيرد. (ب) مدار آن خروج از مركز بزرگي دارد(75/0) ، فاصله‌اش تا نپتون از1175000 كيلومتر در نزديكترين وضعيت تا 11000000 كيلومتر در دورترين نقطه‌ي مدار تغيير مي‌كند.
قمر پلوتو‌، كارونپلوتو خود قبلاً بنظر مي‌رسد قمري از نپتون بوده كه از مدار خارج شده و شايد قمر آخر نپتون هم اين‌طور شود.
ماده‌ي تشكيل دهنده‌ي كارن از آب منجمد تيرهو پلوتون از متان منجمد پوشيده شده است.
كارن كه قمري بزرگ است ، داراي طول قطري به اندازه‌ي نصف قطر پلوتون بوده و 12 درصد منظومه‌ي مداري را به خود اختصاص داده است. مركز جرم اين منظومه در خارج از سطح پلوتون قرار دارد.



پنجشنبه، مرداد ۲۷، ۱۳۸۴


سايت شاخه دانش اموزي انجمن

یکشنبه، خرداد ۰۸، ۱۳۸۴

المپياد علوم تجربي سال 84

ارديبهشت 1384
المپياد علوم تجربي پايه ي اول مرحله ي استاني
المپياد علوم تجربي پايه ي دوم مرحله ي استاني
المپياد علوم تجربي پايه ي سوم مرحله ي استاني
سوالات تستي چهار گزينه اي يايه اول / دوم / سوم راهنمايي 30 سوال 60 امتياز
سوالات تشريحي اول / دوم / سوم رهنمايي 8 سوال 40 امتياز
مدت پاسخگويي : 60 دقيقه
هر پاسخ نادرست چهار گزينه اي يك سوم نمره ي منفي دارد
پايه اول راهنمايي
الف : سوالات چهار گزينه اي پايه اول
1- براي نگهداري بعضي از گازها از جمله كربن دي اكسيد آن ها را به صورت مايع در ك÷سول هاي فلزي ذخيره مي كنند . براي اين كار از كدام ويپگي ماده استفاده مي شود؟
الف) ساختار ذره اي ب) جنبش ذرات سازنده ي ماده ج) تراكم پذيري د) ثابت بودن دما در نقطه ي ذوب
2- كدام يك از مواد زير نقطه ي ذوب معين دارد؟
الف) شيشه ب) مس ج) شكلات د) قير
3- يك گروه از دانش آموزان گزارش فعاليت مربوط به (اثر عوامل مختلف بر سرعت تبخير مايعات) را به صورت جدول زير به معلم خود دادند. معلم ÷س از بررسي نتايج به آ« ها گفت (در انجام يكي از قسمت هاي آزمايش دقت لازم را نداشته ايد و بايد دوباره آن را تكرار كنيد .) به نظر شما كدام قسمت آزمايش دوباره بايد تكرار شود؟
الف) آزمايش 1 ب) آزمايش 2 ج) آزمايش 3 د) آزمايش 4
4- در كدام يك از مواد زير حركت انتقالي و چرخشي ذرات تشكيل دهنده زياد است؟
الف) يخ ب) بستني ج) چاي داغ د) هوا
5- كدام يك از مثال ها ي زير يك ÷ديده ي گرمازا است؟
الف) ذوب شدن كره ب) تشكيل برفك در يخچال ج) بخار شدن يخ خشك د) خشك شدن استن روي وست
6- كدام يك از فلزات زير آلياپ است؟
الف) آهن ب) طلاي زينتي ج) روي د) نقره
7- كدام يك از عوامل زير اثري در مقدار انرژي پتانسيل وزنه ي آويخته شده از سقف ندارد؟
الف) ارتفاع ب) جرم وزنه ج) شتاب جاذبه ي زمين د) سرعت
8- كدام يك از گزينه هاي زير مثالي براي تبديل انرپي مكانيكي به الكتريكي است؟
الف) فنر فشرده اي كه آزاد مي شود ب) موتور اتومبيل
ج) اتوي روشن د) موتور برق
9- سرعت كدام يك از متحرك هاي زير بيش از بقيه است؟
الف) مسافت 120 متر را در 2 دقيقه طي مي كند. ب) مسافت 120 متر را در 1 دقيقه طي كند.
ج) مسافت 60 متر را در 2 دقيقه طي مي كند. د) مسافت 60 متر را در 1 دقيقه طي مي كند.
10- در بعضي از انواع قطارها توده ي فشرده اي از هوا بين قطار و ريل فاصله مي اندازد اين كار باعث مي شود ...
الف) اصطكاك بين قطار و ريل كم شده و سرعت قطار افزايش مي يابد.
ب) نيروي تكيه گاه كاهش يافته و سرعت قطار زياد مي شود.
ج) نيروي جاذبه ي زمين بر قطار كاهش يافته سرعت قطار زياد مي شود.
د) نيروي جاذبه ي زمين بر قطار افزايش يافته سرعت آن زياد مي شود.
11- شباهت مولكول كربن دي اكسيد و آب در چيست؟
الف) تعداد اتم ب) نوع اتم ها ج) چگونگي اتصال اتم ها د) جرم اتم ها
12- در كدام يك از گزينه هاي زير فاصله ي بين ذرات تشكيل دهنده بيشتر است؟
الف) خاك ب) بخار آب ج) جيوه د) چوب
13- حجم هاي مساوي از سه ماده را در زمان يكسان حرارت داده ايم . نمودار مقابل افزايش حجم آن ها را نشان مي دهد. كداميك از گزينه هاي زير مربوط به اين نمودار است؟
الف) ماده ي 1 : آب – ماده ي 2 : مس – ماده ي 3 : اكسيژن
ب) ماده ي 1 : هوا – ماده ي 2 : جيوه – ماده ي 3 : الكل
ج)ماده ي 1 : روغن – ماده ي 2 : جيوه – ماده ي 3 : نيتروژن
د) ماده ي 1 : اكسيژن – ماده ي 2 : آلومينيوم – ماده ي 3 : آب
14- براي خنك كردن آب مي توان مقداري يخ در داخل آن قرار داد زيرا ....
الف) يخ براي ذوب شدن از محيط اطراف گرما مي گيرد.
ب) يخ مي تواند به محيط گرما داده و ذوب شود.
ج) دماي يخ ÷ايين است و محيط اطراف خو را سرد مي كند.
د) يخ به عنوان يك نا خالصي در آب باعث ÷ايين آوردن دما مي شود.
15- در شكل مقابل كدام يك از فلش ها محل منبع حرارتي را به درستي نشان مي دهد؟
الف) ب) ج) د)
16- كدام يك از شرايط زير براي تشكيل شبنم ضروري است؟
الف) كاهش دماي محيط تا كم تر از نقطه ي شبنم ب)وجود هسته هاي تراكمي در هوا
ج) تفوت دماي شب و روز د) صاف بودن هوا و ابري نبودن آن
17- ابرهاي پر مانند لايه اي كه در ارتفاعات بالا تشكيل مي شوند را ابر .............مي نامند.
الف) سيروس ب) استراتوكومولوس ج) سيروكومولوس د) سيرو استراتوس
18- كدام يك از عوامل زير از مقدار آب هاي جاري كاسته و باعث افزايش آب هاي فرورو مي شود؟
الف) شيب زياد زمين ب) زياد بودن مقدار گياخاك ج) ÷وشش گياهي كم د) غير قابل بودن نفوذ زمين
19- عامل اصلي تراكم جمعيت در قسمت هاي شمالي كشور ما .........است.
الف) وجود مناطق كوهستاني ب) ارتباط با دريا ج) ميزان بارندگي د) وجود آبهاي جاري
20- منبع انرپي چرخه ي آب زمين چيست؟
الف) باد ب) جاذبه ي زمين ج) نور خورشيد د) گرماي اطراف زمين
21- كداميك از گزينه هاي زير ويپگي چشمه است؟
الف) لايه ي آبداري كه بر روي لايه ي نفوذنا÷ذير تشكيل شده
ب) خارج كردن آب از لايه ي آبدار به وسيله ي پمپ برقي
ج) راه يافتن لايه ي آبدار زير زميني به طور خود به خود به سطح زمين
د) پايين تر بودن سطح ايستادگي نسبت به دهانه ي چشمه
22- گوارش شيميايي غذا در كدام قسمت دستگاه گوارش كرم خاكي انجام يم شود؟
الف) چينه دان ب) روده ج) سنگدان د) حلق
23- در كدام يك از جانوران زير مثانه ي شنا وجود دارد؟
الف) قورباغه ي درختي ب) اره ماهي ج) لاك ÷شت دريايي د) ماهي قزل آلا

24- كدام يك از گياهان زير از رويش هاگ به وجود مي آيند؟
الف) خزه ب) كاج ج) نخود د) چنار
25- ساقه ي كداميك از گياهان زير داراي حلقه هاي رشد سالانه است؟
الف) لوبيا ب) برنج ج) نارگيل د) كاج
26- كدام گروه هاي جانوري ساختار بافتي ندارد؟
الف) مرجان ها ب) نرم تنان ج) اسفنج ها د) كيسه تنان
27- كدام يك از گياهان زير از نظر تكاملي در رده ي ÷ايين تري قرار دارد؟
الف) چنار ب) كاج ج) لوبيا د) خزه
28- كدام يك از گزينه هاي زير مربوط به گياهان تك لپه است ؟
الف) داشتن مخروط ب) برگ هاي سوزني شكل ج) دستجات آوندي پراكنده در ساقه د) اجزا گل 2 يا 5 قسمتي
29- كدام يك از جانوران زير با بقيه متفاوت است ؟
الف) ميگو ب) سوسك ج) خرچنگ دراز د) خرچنگ گرد
30- كدام يك از ويژگي هاي زير باعث مي شود كه كبوتر را در گروه جانوران خونگرم قرار دهند؟
الف) سوخت و ساز زياد بدن ب) فعاليت زياد در فصول مختلف
ج) بالا بودن درجه حرارت بدن در فصل سرما د) ثابت بودن درجه حرارت بدن در هر دمايي




ب: سوالات تشريحي پايه اول
1- نمودار مقابل مربوط به ذوب نفتالين است . با توجه به آن به سوالات زير ÷اسخ دهيد:
الف) نقطه ي ذوب نفتالين حدود چند درجه است؟
) علت ثابت بودن منحني در محدوده ي BC چيست؟
ج) قسمت CD منحني نشان دهنده ي چه تغييري است؟





2- بادكنك پر از هوا را به مدت نيم ساعت داخل يخچال قرار مي دهيم چه اتفاقي مي افتد ؟اين وضعيت نشان دهنده كدام ويژگي ماده است ؟
3- براي جدا كردن اجزاي مخلوط زير از چه روش هايي ميتوان استفاده كرد؟( اين روش ها را به ترتيب نوشته به صورتي كه هيچ كدام از اجزاي مخلوط دچار دگرگوني و آسيبي نشوند. “ شكر- براده- آهن- ماسه- گوگرد “ A
4- دونده اي براي رسيدن از نقطه A به نقطه E مسيري مطابق شكل روبرو را طي كرد . E
الف) سرعت اين دونده در در فاصله بينA تا B چقدر بوده است ؟
(با مسافت 60 متر و زمان 10 ثانيه )
ب) متوسط سرعت اين دونده در حركت از نقطه يA به نقطه E چقدر ا ست؟
ج) شتاب حركت دونده را حساب كنيد .
5- كدام يك از نمودار هاي زير نشان دهنده ي سرد كردن و انجماد آب است ؟( علت را حداكثر در دو سط توضيح دهيد . )



الف) ب) ج) د)


6- يكي از منابع آلوده كننده آب وارد كردن آب گرم صنايع (مثل صنايع فولاد ) به آن است .توضيح دهيد چگونه آب گرم باعث آلودگي آب ها مي شود ؟

7- زهرابخش هاي از يك اسكلت يك جانور را پيدا كرد . اين بخش ها شامل قسمت هاي زير بود:
جمجمه اي كه در آرواره آن َنه دندان وجود داشت و َنه جايگاه دندان – گردن با تعداد مهره هاي بيش از 7 عدد – بخشي از ستون مهره ها همراه با دنده ها كه به جناغ سينه چسبيده بودند .
او اين اسكلت را را به دبير علوم خود نشان داد و با راهنمايي او متوجه شد كه اسكلت مربوط به چه جانوري است .شما حدس مي زنيد اسكلت مربوط به كدام گروه جانوران مهره داراست ؟
8- شكم پايان بدون صدف اوصولا در زير زمين و داخل خاك زندگي مي كنند. توضيح دهيد فايده اين نوع سازگاري با محيط براي اين جانوران چيست ؟
سوالات المپياد پايه ي دوم المپياد علوم تجربي پايه دوم راهنمايي مرحله ي استاني
سوالات چهار گزينه اي پايه دوم

1- كدام يك از تغييرات زير فيزيكي است ؟
الف) زرد شدن برگ درختان ب) تبديل شير به پنير ج) تصعيد نفتالين د) اكسيد شدن گلوكز در سلول ها
2- كدام يك از گزينه هاي زير از جمله خواص شيميايي مواد است؟
الف) انحلال پذيري در آب ب) قابليت مفتول شدن ج) جلا پذيري د) اكسيد شدن خود به خودي
3- براي خاموش كردن آتش در بغضي موارد از گاز كربن دي اكسيد استفاده مي كنند زيرا اين ماده از طريق .......آن را خاموش مي كند.
الف) سرد كردن آتش ب) جلوگيري از رسيدن سوخت به آتش ج) قرار گرفتن بر روي آتش و جلوگيري از رسيدن اكسيژن د) تغيير دادن حالت ماده ي سوختني
4- كدام يك از شرايط زير از به وقوع پيوستن تغيير شيميايي جلوگيري مي كند؟
الف) نگه داري بعضي داروها در شيشه هاي قهوه اي ب) نگه داري نفتالين در شيشه هاي در بسته
ج) قرار دادن ظرف آب در جايخي يخچال د) خشك شدن لباس خيس در باد
5- انرپي فعال سازي كداميك از بقيه كمتر است؟
الف) تجزيه الكتريكي آب به اكسيپن و هيدروپن ب) اكسيد شدن خود به خودي سديم در مجاورت با هوا ج) سوختن پارافين شمع و توليد گرما و نور د) تشكيل آهن سولفيد از حرارت دادن گوگرد و آهن
6- كدام يك از مثال هاي زير نشان دهنده ي انتشار نور به صورت خط راست است؟
الف) ديده شدن نور چراغ قوه ب) انعكاس نور از روي سطح آب
ج) تشكيل سايه د) شكستن نور در منشور
7- مقدار زاويه A در شكل مقابل چند درجه است؟
الف) 35 ب) 70 ج) 45 د) 55
8- در تجزيه نور به وسيله ي منشور كدام يك از نورها بيش از بقيه شكسته مي شوند؟
الف) آبي ب) قرمز ج) نارنجي د) سبز
9- با توجه به تصوير مقابل قطعه هاي AوB به ترتيب از راست به چپ عبارتند از :
الف) عدسي كاو – آينه ي تخت ب) عدسي كوژ – آينه ي كاو
ج) عدسي كاو – آينه ي كاو د) عدسي كوژ – آينه ي كوژ
10- بسامد كدام يك از فنر هاي زير بزرگ تر است؟
الف) ب) ج) د)
11- اگر بسامد يك موج 50 هرتز و طول موج 5 سانتي متر باشد سرعت انتشار موج چند متر بر ثانيه است؟
الف) 5/0 ب) 50 ج) 5/2 د) 250
12- كدام يك از موج هاي زير براي انتشار نياز به محيط مادي دارد؟
الف) راديويي ب) صوتي ج) فرابنفش د) نور مرئي
13- كداميك از امواج زير براي استريل كردن وسايل و محيط قابل استفاده است؟
الف) فروسرخ ب) اشعه ي ايكس ج) گاما د) ميكروويو
14- كدام يك از جملات زير صحيح است ؟
الف) افزايش انرژي دروني ماده باعث تغيير حالت آن مي شود.
ب)افزايش دماي يك ماده باعث افزايش انرژي دروني آن مي شود.
ج) افزايش دماي يك ماده باعث افزايش پتانسيل ذرات آن مي شود.
د) بين انرپي دروني يك ماده , دما و تغيير حالت ماده ارتباطي وجود ندارد.
15- انتقال گرما در خلا از طريق ..........انجام مي شود.
الف) همرفت و رسانايي ب) تابش و همرفت ج) همرفت د) تابش
16- كدام يك از كاني هاي زير كاني ثانويه است؟
الف) كوارتز ب) فلدسپات ج) تالك د) ميكا
17- كدام يك از كاني هاي زير جلاي شيشه اي داشته و نور را از خود عبور مي دهد؟
الف) مس ب) كوارتز ج) گوگرد د) گرافيت
18- كدام يك از سنگ هاي زير آذرين دروني است؟
الف) گرانيت ب) بازالت ج) ريوليت د) ماسه سنگ
19- كدام يك از سنگ هاي زير به ترتيب ( از راست به چپ) رسوبي تبخيري و رسوبي سيماني است؟
الف) سنگ گچ و بازالت ب) مرمر و كنگلومرا ج) سنگ گچ و كنگلومرا د) گرانيت و ماسه سنگ
20-كدام يك از سنگ هاي زير رسوبي است؟
الف) گرانيت ب) مرمر ج) بازالت د) زغال سنگ
21- احتمال وجود فسيل در كدام يك از سنگ هاي زير وجود دارد؟
الف) مرمر ب) بازالت ج) ماسه سنگ د) گرانيت
22- ميزان تغييرات فيزيكي و شيميايي در كدام افق يا لايه ي خاك كمتر از بقيه است؟
الف) افقC ب) گياخاك روي افق A ج) افقA د) افق B
23- كنترل فعاليت هاي سلول بر عهده ي ..............است.
الف) پوسته ب) هسته ج) ديواره ي سلولي د) سيتوپلاسم
24- كدام يك از گزينه هاي زير مربوط به بافت خون است؟

الف) ب) ج) د)

25- كدام يك از دستگاه هاي زير تقريبا در تمام بدن پراكنده اند ؟
الف) حركتي – تنفسي ب) گوارشي – عصبي ج) گردش خون – ارتباطي د) دفع ادرار – توليد مثل
26- بيماري شب كوري ( اختلال بينايي در نور كم) در اثر كمبود ويتامين .......در بدن به وجود مي آيد.
الف) ب) ج) د)
27- كدام يك از مواد زير براي اينكه جذب دستگاه گوارش شوند نياز به گوارش گوارش ندارند؟
الف) چربي ب) پروتئين ج) مواد نشاسته اي د) آمينواسيد
28- شكل مقابل تصوير ساده شده ي دستگاه گوارش انسان است . بخش هاي AوBوC به ترتيب (از راست به چپ) عبارتند از:
الف) مري – لوزالمعده (پانكراس ) – آ÷انديس
ب) ناي – كبد – راست روده
ج) مري – كبد – آپانديس
د) ناي – لوزالمعده (پانكراس) – راست روده
29- در كداميك از بخش هاي زير آنزيم گوارشي ترشح نمي شود؟
الف) معده ب) دوازدهه ج) دهان د) مري
30- جذب كدام ويتامين بدون كمك شيره هاي گوارشي انجام نمي شود؟
الف) ب) ج) د)
سوالات تشريحي پايه دوم
1- آب اكسيژنه ماده اي شيميايي است كه در اثر حرارت يا نور به آب و
وگاز اكسيژن تجزيه مي شود. در دو لوله ي آزمايش مقدار مساوي
آب اكسيژنه ريخته , لوله ي آزمايش شماره ي 1 را حرارت مي دهيم
و گاز اكسيژن توليد شده را جمع آوري مي نماييم . در لوله ي آزمايش شماره 2
مقدار كمي گرد اكسيد منگنز مي ريزيم و س÷س لوله آزمايش را به آرامي
حرارت داده و گاز اكسيپن توليد شده را جمع آوري مي كنيم سپس نمودار
مربوط حجم گازاكسيژن توليد شده نسبت به زمان در هر دو لوله ي آزمايش
را رسم مي كنيم .
الف) چه عاملي باعث شده گاز اكسيژن توليد شده در لوله ي آزمايش شماره ي 2 بيش تر از لوله ي آزمايش شماره ي 1 باشد؟

ب) اگر در لوله ي آزمايش ديگري (لوله آزمايش شماره ي 3) به مقدار مساوي دو لوله قبلي آب اكسيژنه بريزيم و فقط به آن مقداري گرد اكسيد منگنز اضافه كنيم:
- پيش بيني كنيد مقدار گاز اكسيژن توليد شده در اين لوله به هركدام از لوله هاي آزمايش شماره ي 1 و 2 كمتر است يا بيشتر ؟

- منحني مربوط به پيش بيني خود را بر روي نمودار بالا رسم كنيد.



2- كدام يك از ابزار هاي نوري زير مي توان با استفاده از نور خورشيد كاغذي را آتش زد؟ چرا؟
آينه ي تخت – عدسي كوژ – آينه ي كوژ – عدسي كاو

3- توضيح دهيد چگونه با استفاده از عدسي كوژ و يك عدسي كاو مي توان تصوير يك جسم را بر روي پرده را تشكيل داد؟(بهتر است براي كامل كردن پاسخ خود شكل مربوط به پاسخ خود را رسم نماييد)

4- آزمايشي طراحي كنيد كه نشان دهد اندازه ي تصويري كه از يك جسم بر روي صفحه تشكيل به فاصله ي جسم از منبع نور بستگي دارد.

5- در يك امتحان عملي معلم سه تكه سنگ در اختيار حامد قرار دارد و به او گفت : اگر اين سه تكه سنگ شامل : ماسه سنگ – بازالت و گرانيت باشند چگونه مي توانيد هركدام از اين سنگ ها را بشناسيد. حامد با آوخته هاي قبلي خود به راحتي توانست بازالت را از دو سنگ ديگر تشخيص دهد اما نتوانست دو سنگ باقي مانده را به درستي از هم تشخيص دهد.
الف) فكر مي كنيد حامد با استفاده با استفاده از چه ويژگي هايي توانست سنگ بازالت را از دو سنگ ديگر تشخيص دهد؟
ب) اگر شما بخواهيد به حامد كمك كنيد از كدام ويژگي يا ويژگي ها براي تشخيص براي تشخيص سنگ هاي گرانيت و ماسه سنگ از يكديگر استفاده مي كنيد؟

6- با استفاده از كلمات داده شده نقشه مفهومي زير را كامل كنيد.
(مواد غذايي , كره , برنج , گوشت , چربي , سيب زميني , پروتئين , ماهي , تخم مرغ , قند , روغن)











7- هرگاه تكه اي نان را براي مدت چند دقيقه بجويم احساس مزه ي شيرين مي كنيم . علت را توضيح دهيد.

8- علت اين كه در طول زمان روزه داري ميزان قند خون تقريبا ثابت مي ماند را حد اكثر در دو سطر توضيح دهيد.
سوالات چهار گزينه اي پايه ي سوم راهنمايي

1-كدام يك از مواد زير رساناي الكتريكي است؟
الف) گوگرد ب) اكسيژن ج) جيوه د) لاستيك
2- در كداميك از عناصر زير تفاوت بين تعداد پروتون ها و نوترون ها در هسته بيشتر است؟
الف) ب) ج) د)
3- كداميك از مواد زير تركيب يوني است؟
الف) كلسيم كربنات ب) كربن دي اكسيد ج) آمونياك د) شكر
4- كداميك از مواد زير باعث تغيير رنگ تورنسل و فنل فتالئين مي شود؟
الف) سركه ب) ويتامين C ج) نوشابه گازدار د) شامپو
5- كداميك از جملات زير صحيح است؟
الف) مولكول ها در تركيبات يوني به صورت مجزا يكديگر قرار مي گيرند .
ب) پراكنده شدن اجزاي تشكيل دهنده ي تركيبات يوني در آب باعث تغيير رسانايي الكتريكي آن مي شود
ج) بين اجزاي تشكيل دهنده ي تركيبات يوني پيوند كووالانسي وجود دارد؟
د) تركيبات يوني به راحتي در حلال هاي آلي حل شده و قابليت حل شدن آن ها در آب كم است.
6- در برخورد يك ورقه ي قاره اي و يك ورقه ي اقيانوسي .......و به دنبال آن ........به وجود مي آيد.
الف) ورقه ي قاره اي به زير ورقه ي اقيانوسي رفته – گودال عميق اقيانوسي
ب) ورقه اقيانوسي به زير ورقه ي قاره اي رفته – گودال عميق اقيانوسي
ج) يكي از ورقه ها به زير ديگري فرو رفته – گودال عميق اقيانوسي
د) يكي از ورقه ها به زير ديگري فرورفته – كوه و زلزله هاي شديد
7- اطلاعات به دست آمده از سياره ي پلوتو به دليل ...... بسيار ناچيز است .
الف) كم بودن قطر ب) نا مشخص بودن چگالي ج) كم بودن سرعت حركت د) زياد بودن مدت زمان گردش به دور خورشيد
8- اجرام آسماني هستند كه به راحتي در روي زمين مي توان جنس آن ها را با استفاده از آزمايش هاي متعدد تشخيص داد :
الف) قمر ب) شهاب سنگ ج) دنباله دار د) سيارك
9- مجموعه ي ستاره هايي كه به دور يك مركز مي چرخند ........ناميده مي شوند.
الف) منظومه ب) صورت فلكي ب) كهكشان د) سيارك ها
10- سياره ي ........به دليل حالت ......آن در گروه سيارات داخلي قرار مي گيرد .
الف) زحل – مايع يا گاز ب) زحل – جامد ج) زهره – مايع يا گاز د) زهره – جامد
11- در كدام يك از دوران هاي زمين شناسي نهاندانگان به عنوان گياهان اصلي روي خشكي محسوب مي شوند.
الف) مزوزوئيك ب) سنوزوئيك ج) پالئوزوئيك د) پركامبرين
12- رشته كوه هاي ميان اقيانوسي در اثر فعاليت كدام ورقه هاي پوسته ي زمين تشكيل مي شوند؟
الف) دو ورقه ي قاره اي برخورد كننده با هم ب) ورقه هايي كه در كنار هم مي لغزند
ج) ورقه هاي دور شونده د) ورقه هاي اقيانوسي كه با ورقه هاي قاره اي برخورد مي كنند
13- علت خميري بودن سنگ هاي زير سنگ كره .........است.
الف) زياد بودن دما ب) كم بودن فشار ج) زياد بودن دما و فشار د) كم بودن فشار و زياد بودن دما
14- علت برقراري جريان همرفتي در نرم كره .........است.
الف) دماي زياد ب) فشار كم ج) اختلاف چگالي د) چگالي زياد
15- كدام يك از گزينه هاي زير وژگي سنگ هاي رسوبي نيست؟
الف) معمولا به صورت لايه هاي موازي تشكيل مي شوند.
ب) احتمال وجود فسيل در آن ها وجود دارد.
ج) اصولا لايه هاي قديمي در زير و لايه هاي جديد بالاتر هستند.
د) احتمال به وجود آمدن چين خوردگي در آن ها ناچيز است.
16- پروين 4 مقاومت مختلف را طي چهار آزمايش در مداري ثابت قرار داد و شدت جريان آن ها را برحسب آمپر اندازه گرفت . اگر شدت جريان هاي اندازه گيري شده مطابق گزينه هاي زير باشد , مقاومت الكتريكي كدام يك بيشتر است؟
الف) 5/0 ب) 5/2 ج) 5/1 د) 25/0
17- در كدام يك از حالات زير كار انجام مي شود ؟
الف) اتومبيلي با سرعت ثابت 70 كيلومتر در ساعت در جاده اي مستقيم حركت مي كند.
ب) فنري با نيروي 5 نيوتن فشره شده است.
ج) شخصي به جرم 60 كيلوگرم در بالاي نردباني ايستاده است.
د) ارابه ي متحركي سر پيچ جاده تغيير جهت مي دهد.
28- كدام يك از افراد زير كار بيش تري انجام مي دهد. شخصي كه .....
الف) وزنه ي 500 نيوتني را در ارتفاع 5/1 متري سطح زمين نگه داشته است.
ب) وزنه ي 100 نيوتني را به اندازه ي 5 متر روي زمين مي كشد و نيرو سنجي كه به وزنه متصل است عدد 14 نيوتن را نشان مي دهد.
ج) جسمي به جرم 50 كيلوگرم را به اندازه ي 3 مترافقيروي زمين جابه جا مي كند.
د) وزنه ي 500 نيوتني را 1 متربه طرف بالا حركت مي دهد.
19- در كدام يك از گزينه هاي زير تبديل انرژي انجام مي شود؟
الف) فنر فشرده شده ب) وزنه ي در حال سقوط ج) فردي كه روي صندلي نشسته است. د) وزنه ي آويزان و بدون حركت
20- مزيت مكانيكي كدام يك از ماشين هاي زير بيشتر است؟
الف) نيروي مقاوم 20 نيوتني را با نيروي محرك 5 نيوتني جابه جا مي كند .
ب) نيروي مقاوم 20 نيوتني را با نيروي محرك 100 نيوتني جابه جا مي كند.
ج) با نيروي 16 نيوتني وزنه 4/2 كيلوگرمي را جابه جا مي كند.
د) با نيروي 8 نيوتني وزنه ي 3 كيلوگرمي را جابه جا مي كند.
21- در كدام يك آهنرباي دايمي به كار رفته است؟
الف) زنگ اخبار ب) قطب نما ج) موتور پنكه د) جرثقيل الكتريكي
22- مزيت مكانيكي كدام يك از ماشين هاي ساده ي زير بيش تر است؟

الف) ب) ج) د)





23- ميله ي شيشه اي بار داري را مطابق شكل زير به الكتروسكوپي كه داراي بار منفي است نزديك مي كنيم اما تماس نمي دهيم . فاصله ي بين ورقه هاي الكتروسكوپ چگونه تغيير مي كند؟ با نزديك شدن ميله شيشه اي ...
الف) هيچ تغييري در فاصله ي بين ورقه ها مشاهده نمي شود.
ب) ورقه ها به يكديگر نزديك مي شوند.
ج) ورقه ها از يكديگر دور مي شوند.
د) ورقه ها ابتدا به هم نزديك و سپس از هم دور مي شوند.
24- كاهش رشته هاي پروتئيني و كاهش ذخيره ي كلسيم و فسفر در استخوان به ترتيب باعث .....و .....
مي شوند.
الف) پوكي استخوان – خم شدن استخوان هاي پا (بيماري راشيتيسم )
ب) پوكي – شكننده شدن استخوان
ج) شكننده شدن - پوكي استخوان
د) راشيتيسم - پوكي استخوان
25- كدام يك از گزينه هاي زير ويژگي خاص ماهيچه ي قلبي است؟
الف) غير ارادي ب) سلول هاي منشعب ج) مخطط د) سلول هاي دوكي شكل
26- با توجه به نوع عملكرد , كدام يك از غدد زير به عنوان (غده ي رهبر) عمل مي كند؟
الف) فوق كليه ب) تيروئيد ج) لوزالمعده د) هيپوفيز
27- كدام يك از هورمون هاي زير از نظر زمان توليد و عملكرد با بقيه متفاوت است؟
الف) استروژن ب) تستوسترون ج) انسولين د) پروژسترون
28- در كدام يك از جانداران زير لقاح خارجي است؟
الف) قورباغه ب) گربه ج) كبوتر ج) شتر
29- فعاليت كدام يك از غدد زير از سن بلوغ شروع مي شود؟
الف) لوزالمعده ب) هيپوفيز ج) تخمدان د) تيروئيد
30- روش توليد مثل باكتري ذات الريه – كپك نان و نخود به ترتيب عبارت است از :
الف) توليد هاگ – تقسيم دو تايي – جنسي ب) تقسيم دوتايي – توليد هاگ – جنسي
ج) جنسي – توليد هاگ – جنسي د) تقسيم دو تايي – جنسي – غير جنسي
سوالات تشريحي پايه سوم
1- در رصد دو ستاره , يكي پر نور تر و آبي و ديگري كم نور تر و قرمز ديده مي شود.
الف) كدام يك احتمالا به زمين نزديك تر است ؟ توضيح دهيد.
ب) جرم كدام ستاره احتمالا بيشتر است؟ توضيح دهيد.
ج) دماي كدام ستاره بيش تر است؟ توضيح دهيد.

2- توضيح دهيد چرا در زير تانكرهاي مخصوص حمل بنزين زنجيري آويزان است كه با زمين تماس دارد.

3- جرثقيلي يك بلوك سيماني 100 كيلوگرمي را در مدت 10 ثانيه تا ارتفاع 15 متر بالا مي برد. توان موتور جرثقيل چقدر است؟

4- شخصي به وزن 750 نيوتن بر روي ترازويي در يك آسانسور كه به سمت بالا حركت مي كند ايستاده است و ترازو عدد 79 كيلوگرم را نشان مي دهد . علت اين كه در اين حالت وزن شخص بيش از وزن واقعي او به دست مي آيد را توضيح دهيد.

5- قسمت هاي مشخص شده شكل مقابل را نامگذاري كنيد.

1-
2-
3-
4-

اگر رشته اي كه با علامت(→) مشخص شده قطع شود نتيجه چه خواهد بود ؟

6- نمودار زير را تفسير كنيد.

افزايش سوخت و ساز بدن → ترشح هورمون تيروكسين → تيروئيد → غده هيپوفيز→ مغز

7- با استفاده از كلمات زير يك نقشه مفهومي رسم كنيد :
(اعصاب حسي , مغز , دستگاه عصبي , دستگاه عصبي محيطي نخاع , مخچه , مخ , دستگاه عصبي مركزي , بصل النخاع , اعصاب حركتي) .

8- مي دانيم بيش تر آهنرباها در صورتي كه از آن ها مراقبت نشود به مرور زمان خاصيت آهنربايي خود را از دست مي دهند با توجه به اين مطلب به سوالات داده شده پاسخ دهيد.
الف) عواملي كه خاصيت آهن ربايي را كم مي كنند بنويسيد.
ب) براي جلوگيري از ضعيف شدن آهنربا چه نكاتي را بايد رعايت كنيم ؟
ج) شما به عنوان يك دانش آموز موفق اگر بخواهيد يه آهنرباي الكتريكي بسازيد چگونه اين كار را انجام مي دهيد؟

پنجشنبه، اسفند ۲۰، ۱۳۸۳

خبر نامه شماره 1



فروردين 1383
در اين شماره مي خوانيم:
بهاريه
اخبار انجمن

پاسخ فعاليت هاي بخش دنياي زنده كتاب علوم سوم
توسط مؤلف كتاب


بهاريه

بوي باران ،بوي سبزه ،بوي خاك
شاخه هاي شسته ،باران خورده ،پاك
خوش به حال چشمه ها و دشت ها
خوش به حال دانه ها و سبزه ها
آغاز سال نو، شروع رويش سبزه و گل را به اعضا ء محترم تبريك مي گوييم و سالي همراه با موفقيت را برايتان آرزومنديم.
شوراي اجرايي انجمن علمي وآموزشي علوم تجربي
استان قمهمكاران اين شماره
مجيد فرح آبادي
محمد صمدي پور
حسن كوچك زاده

انجمن علمي و آموزشي معلمان استان قم از اعضاي جديد ثبت نام به عمل مي آورد طبق ماده 6 اساسنامه انجمن : تمام كساني كه مدرك تحصيلي فوق ديپلم علوم تجربي يا. رشته هاي وابسته را داشته باشندمي توانند به عضويت پيوسته در آيند

برگزاري مجمع عمومي
اولين مجمع عمومي انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم در تاريخ 15 اسفند ماه 1382 بر گزار شد در اين جلسه پس از سخنان كارشناس مسئول آموزش راهنمايي جناب آقاي قنبر لو انتخابات شوراي اجرايي برگزار شد. نتايج آرا شمارش شده كه به عنوان اعضاي شوراي اجرايي انتخاب شده اند به شرح زير است.: اعضاي اصلي:
1)مجيد فرح آ بادي 2)حسن كوچك زاده 3)محمد صمدي پور 4)اقدس نيكوروش 5)حبيب الله ميري 6)محمد كريمي 7)شهلا مير سعيدي 8)اختر برقعي 9)اعظم باقري 10)مهدي عابديني اعضاي علي البدل :
11)نصرت تاجداري 12 )زهرا مرادي بازرس اصلي: امير علي مرادي
بازرس علي البدل: محمد رضا كريمي


اولين جلسه شوراي اجرايي انجمن علمي و آموزشي استان قم در تاريخ 20 اسفند ماه82 تشكيل شد در اين جلسه انتخابات هيئت رئيسه انجمن برگزار شد و آقايان مجيد فرح آبادي و حسن كوچك زاده و حبيب الله نوري به ترتيب به عنوان رئيس و معاون و منشي انجمن انتخاب شدند.


شوراي اجرايي رئيس كميته هاي هفتگانه انجمن را انتخاب كرد.اعضاي معرفي شده عبارتند از:

1- آموزش و پژوهش: سركار خانم شهلا ميرسعيدي
2- انتشارات:آقاي محمد صمدي پور
3- بررسي كتب:سركار خانم اقدس نيكوروش
4 - آمار و اطلاعات:آقاي محمد كريمي
5- پذيرش و روابط عمومي : آقاي حسن كوچك زاده
6- گردهمايي هاي علمي: آقاي حبيب الله ميري
7- مدير مسئول انتشارات : آقاي مجيد فرح آبادي

تصويب آيين نامه
آيين نامه نشريه انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم با يك مقدمه و 5 فصل و 34ماده و تبصره در جلسه شورايي اجرايي انجمن تصويب شد

1به دنبال تغييراتي كه در بخش دنياي زنده كتاب علوم تجربي پايه سوم صورت گرفته است ، انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم بر آن شده است كه پاسخ فعاليت هاي كتاب درسي جهت تدريس هماهنگ دبيران محترم در اين خبرنامه اختصاص دهد . پاسخ ها مربوط به جناب آقاي اسبقي مؤلف اين بخش از كتاب درسي است.
جمع آوري اطلاعات صفحه 113
1) ضرب ديدگي يا پيچ خوردگي Sprain
آسيبي كه در اثر حركات غيرعادي در محل مفصل ها مثل پيچش يا كشيده شدن زياد ازحد ايجاد مي شود. در اين حالت رباط ها چنان كشيده مي شوند كه مفصل دردناك مي شود . گاهي ممكن است رباط از استخوان يا مفصل جدا يا حتي قطع شود، اما استخوان در محل مفصل از هم جدا نمي شوند.
2 ) در رفتگي Dislocation-Luxation
حالتي كه مفصل چنان پيچيده يا كشيده شود كه استخوان ها از محل طبيعي خود در مفصل خارج و يا جابه جا شوند. در اين حالت ممكن است رباط ها كشيده يا پاره شوند . مهم ترين علامت دررفتگي ، بي حركت ماندن سر استخوان در رفته در محل جديد است . علت دررفتگي اغلب ضربه ي غير مستقيم است. جا انداختن فوري در رفتگي در بهبود آن اهميت فراوان دارد .پس از جا انداختن دررفتگي ،مفصل را بايد براي مدتي به حركت نگه داشت. معمولا مردان بيش از زنان دچار در رفتگي مفصل ها مي شوند .
3) آرتريت Arthritis
واژه است براي بيماري هايي كه مفاصل را دردناك و سفت و گاه متورم مي كند . آرتريت به بيش از 100 بيماري مربوط مي شود و مي تواند مانع فعاليت درست مفصل شود . اگر درمان آن سريع شروع شود ، از آسيب دراز مدت مفصل جلوگيري مي شود . در انواع آرتريت معمولا اشكالاتي در استخوان هاي مفصل ، غضروف مفصلي ، مايع مفصلي يا غشاء مولد مايع مفصلي پيش مي آيد. آرتروز
(استئو آرتريت) و آرتريت روماتويد از انواع مهم آرتريت هستندكه اولي شايع ترين آنهاست.
4)روماتيسم Rheumatism
التهاب و تورم مفاصل و عضلات همراه با درد را روماتيسم مي نامند كه به شكل حاد يا مزمن ايجاد مي شود . در اين بيماري چند مفصل با هم يا به طور متناوب دچار بيماري مي شوند . خطر مهم اين بيماري عارضه قلبي آن است. اين بيماري معمولا از عوارض ويروس عفونت لوزه ها و بخش فوقاني دستگاه تنفس يا گروهي از باكتري ها (استرپتوكوك ها ) است . روماتيسم حاد اغلب به دنبال گلودرد چركي ايجاد مي شود ، درد مفاصل در زانو ، مچ دست و پا و آرنج بيشتر ايجاد مي شود و از مفصلي به مفصل ديگر مي رود در حالت مزمن مفصل هاي قرينه بدن(مثل انگشتان دو دست) مبتلا مي شوند كه معمولا در اثر از بين رفتن هاي مفصلي ، استخوان ها ضخيم شده ، مفصل تغيير شكل پيدا مي كند.
جدول مقايسه اي ماهيچه ها صفحه113
مثال هاي مربوط به ماهيچه هاي اسكلتي ، بسيار گوناگون اند و در مورد قلب محدود به خود آن است. براي ماهيچه هاي صاف عنبيه چشم ، لوله هاي حالب (ميزناي) ، رگ هاي خوني ، روده ، معده و رحم را مي توان بيان كرد. در ميان مثال ها از اسامي معمولي استفاده كنيد . مانند ، ماهيچه جلوي بازو به جاي ماهيچه دوسر . همچنين از بيان مثال هايي كه بچه ها با چگونگي عملكرد آن ها آشنايي ندارند (ديافراگم) خودداري كنيد.
(1)تجربه كنيد صفحه 115
بحث كنيد ماهيچه ها را با تجربه كنيد عملي شروع كنيد . اين فعاليت هيجان انگيز است و توجه دانش آموزان را كاملا جلب مي كند . دليل كوتاه شدن دست ، انقباض ، ماهيچه هاي آن و دليل بازگشت
به حالت اول رفع انقباض ماهيچه است .
مقايسه كنيد صفحه 116
دانش آموزان در بخش انرژي و زندگي خوانده اند كه در اهرم نوع اول تكيه گاه بين نيروي محرك و مقاوم قرار دارد . در اهرم نوع دوم نيروي مقاوم بين تكيه گاه و نيروي محرك قرار داشته . در اهرم نوع سوم نيروي محرك بين تكيه گاه و نيروي مقاوم قرار دارد.هدف از اين فعاليت بررسي ويژگي هاي اهرم ها در بدن است:
الف) در اين حالت اهرم نوع اول مطرح است .اين اهرم اگرچه با تغيير جهت نيرو به ما كمك مي كند ، اما طول بازوي مقاوم و محرك نيز مطرح است . مزيت مكانيكي اهرم نوع اول ممكن است بيشتر ، كمتر يا مساوي 1 باشد در اين مثال مفصل مهره اطلس گردن با استخوان پس سري (اطلنتوآكسيپيتال) ِِِAtlantooccipitalتكيه گاه بوده و عضلات پشت گردن نيروي محرك را وارد مي كند. نيروي مقاوم وزن سر است . حركت اهرم سر را با عقب خم مي كند .
ب) در اهرم نوع دوم ، مزيت مكانيكي ، بيش از 1 است . اين حالت در بدن معمول نبوده و بسيار كم است . بهترين مثال آن بلند شدن بر روي پنجه ي
پاهاست . مفصل استخوان كف پا و انگشتان (متاتارسوفلنجيال) تكيه گاه بوده ماهيچه هاي پشت ساق پا نيروي محرك را وارد كرده ، وزن بدن نيروي مقاوم است.


. نكته قابل توجه در اين حركت آن است كه ، باري اين عمل ماهيچه هاي پشت پا كه با قدرت زياد انجام مي شود ، ماهيچه هاي متقابلي كه به همان اندازه نيرو وارد كنند وجود نداشته و بازگشت به حالت اوليه در اثر نيروي جاذبه انجام مي شود.
ج) اين حالت كه مربوط به اهرم نوع سوم است ، در بدن رايج است در اين نوع اهرم ، مزيت مكانيكي هميشه كمتر از 1 بوده و مسافت و سرعت اثر نيرو افزايش مي يابد . در اين مثال مفصل آرنج ، تكيه گاه بوده ، ماهيچه جلوي بازو نيروي محرك را وارد كرده ، ساعد دست بازوي مقاوم است . در اين حالت كمي انقباض ماهيچه مي تواند دست را به مقدار زيادي جا بجا كند.
در اين نوع اهرم ، ماهيچه ها مي تواند به نزديكي مفصل متصل بوده و با انقباض كم حركات سريع و زيادي را اجرا نمايد.به همين دليل ما مي توانيم به سرعت بدويم يا چيزي را پرتاب كنيم .مقدار بازوي مقاوم و محرك د ر اهرم نوع سوم با سرعت و مسافت اثر نيرو و نيز ميزان نيروي مقاوم مرتبط است . رايج بودن اين نوع اهرم و كم بودن اهرم نوع دوم در ماهيچه ها و استخوان هاي ما نشان مي دهد ساختار بدن ما سرعت را به قدرت تر جيح مي دهد.توانايي برداشتن گام هاي بلند تر باعث پيمودن مسير هاي طولاني در زمان كوتاه تر مي شود.
فكركنيد صفحه 117
براي آن كه كار هماهنگي ايجاد شود ، وجود سه شرط لازم است:
الف)يك قسمت يا قسمت هايي از بدن جاندار بايد هماهنگ كننده باشد .
ب) اطلاعاتي از قسمت هاي مختلف بدن جاندار يا محيط اش به قسمت هماهنگ كننده برسد.
ج) اطلاعاتي از قسمت هماهنگ كننده به قسمت هاي ديگر بدن جاندار برسد . در دستگاه عصبي، احساس كردن به معني دريافت حس از طريق محرك هايي مثل نور ، صدا و لمس كه گيرنده هاي مربوطه را تحريك كرده اند ، مي باشد. تصميم گيري به معني هماهنگي و تفسير علايم حسي و تنظيم پاسخ ها در مراكز فرهنگي بوده و عمل كردن پاسخ حركتي است كه در پي ارسال علايم از مركز هماهنگ كننده به سلول هاي عمل كننده صورت مي گيرد . مثال هاي مختلفي درباره هماهنگي مي توان مطرح كرد : 1) وقتي لقمه اي غذا در دهان قرار مي گيرد حركت منظم آرواره ها و دهان و زبان موجب جويده شدن غذا مي گردد. سپس حركات منظم زبان و ماهيچه هاي حلق سبب بلع لقمه جويده شده مي گردند. در همين هنگام ترشحات غدد بزاقي و شيره معده افزايش مي يابد. در انجام اين فعاليت ها بخش هاي مختلفي مؤثرند : كمك گيرنده هايي (مكانيكي و چشايي) كه وجود غذا در نقاط مختلف دهان حس مي كنند. گروهي از اعصاب اين خبر را به مركز تنظيم كننده (در مغز) مي برند. گروه ديگري از اعصاب از اين مراكز دستور هاي به عضله ها و غذه هاي ويژه ي گوارشي مي برند.
2) گربه اي كه در حال استراحت است . بوي گوشت را استشمام مي كند، از جاي برخاسته و پس از بو كردن فضاي اطراف خود ، مسير بو پيدا كرده و به طرف منشاء آن حركت مي كند. در اين مورد نيز بوي گوشت موجب تحريك گيرنده هاي بويايي شده و پس از اطلاع مراكز هماهنگي (مغز و نخاع) از طريق راههاي عصبي فرمان هاي لازم در مورد نوع حركت و رفتار جانور صادر مي شود .
3) براي آنكه جسمي را در دست بگيريم ، اتفاقات متعددي رخ مي دهد : ابتدا اطلاعاتي در باره ي محل اين جسم و وضعيت آن از چشم ها از طريق راه هاي مربوطه (اعصاب) به مراكز هماهنگي برود و پس از تجزيه و تحليل آنها و ارتباط باساير بخش هاي مركز هماهنگ كننده مسئول كنترل فعاليت ماهيچه ها دستور لازم به ماهيچه ي دست ارسال شود. در اثر اين دستور ماهيچه هاي انگشتان دست به گونه اي منقبض مي شوند كه با اندازه ، وزن و شكل جسم مورد نظر متناسب باشد مچ دست ، آرنج و شانه نيز به صورت هماهنگ حركت مي كنند تا دست باز شده و جسم را بگيرد . از طرف ديگر چون مركز ثقل بدن هنگام حركت و باز شدن دست ، جابه جا مي شود ، الگوي انقباض بسياري از ماهيچه هاي ديگر بدن بايد پيوسته تنظيم شود تا وضعيت قائم بدن محفوظ بماند .
مقايسه كنيد صفحه 120
- در مركز تلفن بخشي از كارها مثل برقراري ارتباط بين مشتركين به صورت خودكار انجام مي شود. در دستگاه عصبي هم بعضي از اعمال به صورت غير ارادي و بدون تصميم گيري انجام مي شود. وقتي يك سلول چيزي را حس مي كند كه لازم است در واكنش به آن سلول ديگري به سرعت كار خاصي را انجام دهد.نورون هايي كه پيام حس را به مركز عصبي مي برند و آن ها كه دستور انجام كار را باز مي گردانند مثل سيم هاي تلفن مشتركين هستند كه توسط مركز تلفن به يكديگر مرتبط مي شوند.
در مركز تلفن ارتباط با داخل و خارج كشور مي تواند برقرار شود . در مركز عصبي نيز به محرك هاي دروني (اتفاقات داخل بدن ) و خارجي واكنش نشان داده مي شود. در مركز عصبي برخي اعمال به صورت ارادي صورت گرفته و درباره انجام آن ها تصميم گيري مي شود . در مركز تلفن نيز برخي كارها ، با درخواست مشتركين تلفن انجام مي شود مثل راه اندازي سرويس هاي ويژه تلفني (انتظار مكالمه ، انتقال مكالمه...)
- چنانچه بخواهند تلفن يك خانه را به همه تلفن هايي كه مي خواهند با آن ارتباط داشته باشند متصل كنند بايد به تعداد تلفن ها ، رشته سيم هايي به آن خانه متصل شود. براي هرخانه ديگر نيز همين وضعيت وجود دارد . در اين حالت شبكه اي عظيم و پيچيده اي از سيم كشي مورد نياز است . براي برقراري ارتباط با هر شماره ي تازه اي بايد سيم كشي جديدي انجام شود. رفع اشكالات احتمالي در چنين شبكه اي بسيار تفاوت هاي بسياري بين مركز عصبي و مركز تلفن وجود دارد ، مثلا : تعداد مراكز عصبي (مغز و نخاع)، وجود تصميم گيري براي ارائه ي پاسخ و برقراري ارتباط در مركز عصبي ، تنوع پاسخ در برابر محرك هاي مختلف ، جدا بودن مسير رفت و برگشت پيام عصبي ، برقراري ارتباط بين چندين نقطه (در مقابل مكالمه ي سه نفره ي مركز تلفن)
فكر كنيد صفحه 122
- باريك و دراز بودن سلول ، داشتن دنباله هاي سيتوپلاسمي ، داشتن قابليت تحريك پذيري ، هدايت و انتقال پيام عصبي.
- دندريت ها گيرنده هاي نورون ها هستند كه تحريك وارده را به صورت پيام عصبي به جسم سلولي منتقل مي كنند و آن آكسون پيام عصبي را از جسم سلولي تا انتهاي خود هدايت مي كند.
- ماهيت آن تقريبا الكتريكي است. جانوران موجوداتي متحرك اند و نوع زندگي آن ها ايجاب مي كند كه جاندار بتواند خيلي سريع نسبت به تغييرات محيط خود پاسخ دهد .
- وجود ارتباط يك طرفه موجب مي شود كه حركت پيام عصبي در شبكه هاي عصبي با نظم ويژه اي صورت گرفته و تنظيم عصبي به خوبي ممكن گردد. عدم تداخل پيام ها و امكان ارسال همزمان پيام هاي حسي و حركتي از مزاياي اين وضعيت هستند .
فكر كنيد صفحه 123
- عقب كشيدن دست : محرك (سوزن )پاسخ( دور شدن از سوزن) منظور (جلو گيري از آسيب دست)
- ترشح بزاق: محرك (مشاهده غذا)پاسخ (تحريك غدد بزاقي)منظور (شروع عمل هضم يا گوارش)
- پلك زدن:محرك(حركت جسم خارجي به طرف چشم)پاسخ( بستن چشم)منظور(محافظت از چشم )
- ريزش اشك:محرك (گردو غبار )پاسخ (شستشوي چشم)منظور (خروج گرد وغبار ا چشم )
- عطسه: محرك( ذرات معطر و تند)پاسخ(خروج هوا از بيني)منظور(دوركردن ذرات معطر وتند از بيني
- سرفه: محرك(ذرات غذا)پاسخ ( خروج هوا از ناي و دهان )منظور (عدم ورود غذا به ناي)
- تغيير قطرمردمك چشم :محرك(نور زياد)پاسخ(تنگ شدن مردمك چشم)منظور(كاهش ميزان ورود نور )
- خميازه:محرك (كاهش اكسيژن)پاسخ (باز شدن دستگاه تنفس فوقاني به مقدار زياد )منظور (دريافت مقدار زياد اكسيژن)
- پرش زانو : محرك (ضربه ي سريع به زير زانو)پاسخ(حركت ساق پا به بالا )منظور( دور شدن از ضربه )
بايد توجه داشت كه معمولا در ستون پاسخ مفهوم نوع انعكاس نوشته مي شود.
در اينجا يك عمل انعكاسي رخ داده است كه عقب كشيدن دست در هنگام برخورد با يك جسم داغ مي باشد . در اين انعكاس ، محرك ، درد است كه پس از برخورد يك جسم داغ با پوست ايجاد مي شود . اين درد راگيرنده هاي درد دردست احساس مي كنند.اين گيرنده ها ، پيام را به نورون هاي حسي كه پيام ها را به نخاع منتقل مي كنند ، انتقال مي دهند. در نخاع ، اين پيام ها به نورون هاي رابط داده مي شوند و نورون هاي رابط ، آن ها را به نورون هاي حركتي منتقل مي كنند ماهيچه ها منقبض مي شوند و دست را از محل درد به عقب مي كشانند . ماهيچه هايي كه به محرك پاسخ داده اند ، پاسخ دهنده نام دارند.
- زيرا جهت حركت پيام عصبي در نورون ها يك طرفه است .
- عمل انعكاسي در حداقل زمان ممكن انجام مي شود .
- بسياري از اعمال انعكاسي به صورت ذاتي و از بدو تولد وجود دارد ، ولي برخي از انعكاس ها مثل انعكاس هاي شرطي (مانند ترشح بزاق هنگام مشاهده يك ميوه ترش) نوعي ياد گيري بوده و اكتسابي هستند .
- بلي ، مثل تغيير قطر مردمك چشم گربه ، مكيدن شير توسط گوساله ي تازه متولد شده.
مقايسه كنيد صفحه 124
در برقراري ارتباط به وسيله تلفن ، مخاطب ، يك فرد خاص است . چنين ارتباطي بسيار سريع برقرار مي شود گاهي از اوقات به كمك سرويس هاي ويژه تلفني ، ممكن است هم زمان چند نفر با هم در باره موضوع يكساني صحبت كنند . اين افراد مي توانند نظرات مختلفي را درباره آن موضوع داشته و نقش هاي متفاوتي در بحث تلفني ايفا كنند . در ارتباط عصبي ، پيام ها به سرعت منتقل شده و به اندام مورد نظر مي رسند .گاهي نيز ممكن است براي يك اتفاق چند پيام عصبي در همان رابطه به اندام هاي مختلفي برسد و هركدام از آن ها در همان ارتباط كار خاصي را انجام دهند ، كه با ديگري متفاوت باشد.
هنگامي كه روزنامه ها توزيع مي شوند . امكان تهيه و استفاده از آن ها براي همه وجود دارد. يعني مخاطب روزنامه ، عام است . اما فقط بعضي از افراد آن را مي خرند . هر فرد نيز در روزنامه به دنبال مطلب يا مطالب خاصي است.گاهي نيزممكن است يك نفر چند موضوع مختلف را پيگيري نمايد . وقتي هورمون ها ترشح مي شوند ، وارد جريان خون شده و از كنار سلول هاي بدن مي گذرند. اما فقط برخي از سلول ها نسبت به آن حساس بوده و از هورمون تاثير مي پذيرند . ممكن است يك هورمون روي چند سلول مختلف اثر كند يا اينكه يك سلول به چند هورمون گوناگون حساس باشند.
مقايسه كنيد صفحه 126
نوع پيام دستگاه هورموني شيميايي بوده و مسير انتقال پيام عصبي ، اعصاب است.
سرعت نسبي پاسخ در دستگاه هورموني كم است ، در حالي كه سرعت پاسخ در دستگاه عصبي زياد است . دوام پاسخ در دستگاه هورموني زياد است.
فكر كنيد صفحه 126
به دليل ماهيت پيام عصبي كه درحقيقت به صورت پالس هاي كوتاه الكتريكي ارسال ميشود، تاثير لحظه اي دارد و براي اثرات طولاني تر بايد تحريك آن تداوم داشته باشد كه اين وضعيت نيز محدوديت هايي دارد . هورمون ها مواد شيميايي هستند كه پس از ترشح ،حضورشان تداوم بيشتري داشته و تاثير تنظيمي وكنترل كننده ي آنها تا مدت طولاني تري حفظ مي شود
تفسير كنيد صفحه 127
- در نوزادان مصرف پروتئين نسبت به وزن بدنشان بيشتر از كودكان دبستاني است ،يعني يك نوزاد به ازاي هر كيلو گرم از وزن بدن خود پروتئين بيشتري نسبت به يك كودك دبستاني مصرف مي كند ،ولي چون وزن كودك دبستاني بيشتر است ،مقدار كلي مصرف پروتئين اونيز بيشتر است .
- خير ،زيرا چنين سلولي كه دچار تورم (آماس-تورژسانس)مي شود ،با از دست دادن آب به حالت قبلي باز مي كردد.
بحث كنيد صفحه128
خانه هاي جدول به ترتيب از بالا به پايين عبارتند از :بلوغ جنسي –بلوغ جسمي-بلوغ رواني-بلوغ اقتصادي و اجتماعي –بلوغ شرعي.
در باره تغييرات جنسي بحث خود ررا اين گونه مطرح كنيد
در دوره نوجواني ،علاوه بر تغييرات وزن و قد ،تفاوت هاي ديگري هم در دختر ها و پسر ها ايجاد مي شود .هورمون هاي جديدي كه هورمون هاي جنسي هستند ،در خون ترشح مي شوند و اين مواد شيميايي سبب بروز تغييراتي در سراسر بدن مي شوند .مثلا تارهاي صوتي در حنجره پسر ها رشد بيشتري كرده و صدايشان بم تر مي شود .آنها براي مدتي نمي دانند كه هنگام حرف زدن صدايشان چگونه است و از اين نظر ممكن است در كلاس يا مقابل ديگران دچار ناراحتي مختصري شوند . همچنين در نقاط مختلف بدن ،مثل زير بغل يا صورت پسر ها موها رشد بيشتري مي كنند.در دختر ها رشد سينه ها ،جمع شدن چربي در زير پوست ،رشد سريع استخوان ها به ويژه بزرگ شدن استخوان هاي لگن سبب عوض شدن وضع ظاهري بدن مي شود.
فكر كنيد صفحه 130
عوامل مؤثر در بلوغ شامل زمينه هاي مختلفي است :
عوامل ارثي (وضعيت جسماني و استخوانبندي ، زمينه هاي ژنتيكي خانوادگي ، جنسيت ) وضعيت جغرافيايي آب و هوا ، عوامل عصبي و رواني ، عملكرد دستگاه هورموني ، نوع تغذيه ، عوامل فرهنگي .
وضعيت شجره نامه ي خانوادگي از نظر سن بالغ شدن قابل توجه است. معمولا افراد كوتاه قد زودتر از افراد بلند قد بالغ مي شوند. در مناطق سرد سير معمولا بلوغ قدري ديرتر واقع مي شود . بيماري هاي مزمن ، سوءتغذيه و حوادث ناگوار و تلخ در تاثير بلوغ مؤثراند . بهبود شرايط زندگي ، ارتقاء كيفيت تغذيه و بهداشت در دهه هاي آخر قرن بيستم باعث كاهش سن بلوغ در جوامع غربي شده است .
بحث كنيد صفحه 131
هدف از اين بحث كنيد ارائه پاسخ هاي از قبل پيش بيني شده براي پرسش هاي آن نيست بلكه هدف طرح سؤال هايي است كه به بحث شما در زمينه ي تغييرات عاطفي كمك كرده و فرصت مناسبي را براي نتيجه گيري ايجاد نمايد .
- ارزش يابي از نتايج تصميم گيري ها ، ميزان آيندا نگري بر آن ها ، وضعيت كار آمدي و ميزان صحت تصميم ها و درصد موفقيت آن ها را نشان داده و امكان بررسي عوامل پيروزي و شكست را فراهم مي آورد .
- اين پرسش زمينه ي مناسبي براي بررسي ارتباط نوجوان و خانواده در دوران بلوغ است . فقط به نكاتي مثل تجربه بزرگ ترها و جامع نگري آن ها بسنده نكنيد.
- اين پرسش نيز يك مثال علمي و عملي در جهت بررسي تصميم گيري نوجوان است . از اين سؤال براي نتيجه گيري بحث هاي كلاسي نيز مي توان استفاده كرد. بررسي علاقه فردي ، عناوين درسي هر رشته ، امكان ادامه تحصيل ، كاربرد هاي هر رشته تحصيلي و زمينه هاي كاري براي ادامه تحصيل مي تواند مورد توجه قرار گيرد. براي شغل نيز نوع علاقه ، ميزان توان مندي ، شرايط عمومي هر كار ، نوع محيط كار ، چگونگي ارتقاء شغلي ، بر آوردن انتظارات اقتصادي مي تواند در نظر گرفته شود. به هر حال مطالعه كافي و دقيق ، اصول مذهبي ، ارزش هاي خانوادگي و افكارو احساسات و علايق فردي در تصميم گيري ها مؤثراند .
بحث كنيد صفحه132
اهميت اين قسمت نيز در بحث و گفت و گوي كلاسي است كه باعث تعامل دانش آموزان در جهت رسيدن به نتيجه كامل تر و بهتر مي گردد .
- سه مورد اول نوعي دليل تراشي و مورد آخر نوعي جايگزيني است.
- واكنش هاي دفاعي ، شيوه هايي هستند كه بدون رويارويي به يك مساله ، آدمي را در برابر اضطراب ناشي از آن محافظت مي كنند. گرچه ممكن است در همه آن ها نوعي خود فريبي احساس شود ، اما در حقيقت مشكلات و محروميت هاي دروني و بيروني همواره شخصيت (خود) انسان را تهديد مي كنند و اين واكنش ها به منظور جلوگيري از تحقير و در هم پاشيدگي اين شخصيت و فراهم كردن شرايط تقويت و ترقي روحي ايجاد شده اند . واكنش هاي دفاعي در برخي از موارد به نتايج مثبتي منتهي مي شوند و اين در صورتي است كه براي ناچيز جلوه دادن شكست ها در وجود انسان و حمايت در مقابل نگراني ها و بروز احساس ارزش و كفايت استفاده مي شود. اما افراط در به كارگيري اين واكنش ها كه براي حفظ تماميت شخص به وجود آمده اند ، خود موجب اختلال شخصيت مي گردند.
بحث كنيد صفحه 135
- نتيجه كليدي فعاليت هاي غير توليد مثلي كه يك جاندار انجام مي دهد، نگه داري و بقاي فرد است اما فعاليت هاي توليد مثلي در جهت بقاي فرد عمل نمي كنند ، بلكه در راه بقاي نسل آن جاندار يا در حقيقت در جهت بقاي گونه اي عمل مي كنند كه جاندار عضوي از آن است .
- بقاي نسل هر جاندار به عوامل ديگري مانند عوامل ارثي و محيطي نيز مربوط است . توانايي مقاومت در برابر بيماري ها ، شكار شدن ، عوامل محيطي مثل آب و هوا ، بلاياي طبيعي مثل سيل و زلزله و آتشفشان از جمله مثال هاي مربوط به عوامل ارثي و محيطي هستند .
- خير ، اگر محيطي كه جاندار در آن زندگي مي كند ، هميشه ثابت و بدون تغيير باقي مي ماند ، هيچ مشكلي پيش نمي آمد ، ولي حقيقت اين است كه عوامل محيطي مثل دما ، مواد غذايي ، فشار و نظاير آن ها به طور دائم در حال تغييراند. از آن جا كه ميزان مقاومت و مقدار سازش پذيري هر فرد نسبت به تغييرات محيط زيستش محدود است ، اگر همه جانداران يك گونه كاملا مانند هم بوده و خصوصيات ساختماني و حياتي يكسان داشته باشند و شرايط محيطي آنها به گونه اي عوض شود كه براي آنها مضر باشد ، همه نسل آن جاندار از بين خواهند رفت . بنابراين ، بقاي نسل هر جاندار ايجاب مي كند كه ميان افراد يك گونه تنوع كافي وجود داشته باشد تا در صورت تغيير شرايط محيطي و مرگ اجتناب ناپذير برخي از افراد گونه ، عده ي ديگري كه باشرايط جديد سازگاري دارند ، باقي بمانند و نسل آن جاندار منقرض نشود .
- افزايش تعداد در توليد مثل غير جنسي تامين مي شود ولي در توليد مثل جنسي علاوه بر آن افزايش تنوع نيز حاصل مي گردد.
آزمايش كنيد صفحه 136
هيدر كه جاندار كوچكي از كيسه تنان است و نيز بسياري از اسفنج ها به روش جوانه زدن توليد مثل مي كنند. هيدر كه در آب هاي شيرين به سر مي برد توانايي توليد مثل جنسي را دارد. اين جانور هنگام توليد مثل غير جنسي ، گروهي از سلول هايش تقسيم شده ، جوانه اي ايجاد مي كنند جوانه رشد كرده و بازوهايي مثل هيدر اولي پيدا مي كند هيدر جوان ممكن است از هيدر مادر جدا شده يا متصل به آن باقي بماند .
جمع آوري اطلاعات صفحه 136
بعضي از گياهان مانند شمعداني و سيب زميني به ندرت دانه توليد مي كنند . گياهان ديگري نيز هستند كه با كندي بسيار دانه به وجود مي آورند و دانه هايي كه توليد مي كنند ، ممكن است به خوبي جوانه نزند. معمولا چنين گياهاني را از طريق توليد مثل غير جنسي تكثير مي كنند . توليد مثل رويشي به صورت طبيعي و مصنوعي به روش هاي مختلفي ايجاد مي شود . ساقه هاي زير زميني و ساقه هاي خزنده از روش هاي طبيعي و قلمه زدن ، پيوند زدن ، خوابانيدن و جدا كردن از روش هاي مصنوعي به شمار مي آيند .
- بر روي ساقه هاي زير زميني ، جوانه هايي وجود دارد كه از رشد آن ها ساقه هاي هوايي جديد توليد مي شود. (اختر – زنبق – ريواس – مهر سليمان – ني خيزران)
- ساقه هاي خزنده كه روي خاك گسترده مي شوند ، از محل گره هاي خود ريشه توليد كرده و سپس ساقه برگ به وجود مي آورند. (توت فرنگي – تمشك)
- قلمه زدن شامل تهيه قطعه اي از گياه است كه وقتي در خاك قرار گيرد مي تواند ريشه هاي نابجا توليد كرده و از رشد جوانه هاي آن اندام هاي مختلف گياه پديد آيد. (ساقه در شمعداني – برگ در بگونيا)
- در پيوند زدن يك جوانه يا شاخه حامل جوانه را به گياه مناسب ديگري متصل و مرتبط مي كنند . از پيوند زدن براي تكثير و نيز تهيه محصولات مناسب تر استفاده مي شود .
- خوابانيدن صورت ديگري از قلمه زدن است بااين تفاوت كه شاخه تاتشكيل ريشه نابجا به گياه مادر متصل باقي مي ماند. (خرزهره – ماگنوليا – رازقي )
- در جدا كردن ، انبوهي از گياه را كه داراي ريشه و ساقه زياد يا داراي ريشه و جوانه اي زيادي بوده و همگي از يك گياه به وجود آمده اند ، از يك ديگر جدا نموده و به طور جداگانه آن ها را كشت مي دهند. (كوكب – گل صد توماني )
آزمايش كنيد صفحه 137
كپك نان و كپك روي ميوه هايي مثل مركبات در گره هاي مختلفي از قارچ ها قرار دارند . آنها از نظر شكل ظاهري ، نحوه زندگي و توليد مثل و نيز شكل هاگدان و هاگ هاي خود متفاوت اند. كپك هاي كپك نان درون هاگ دان كروي شكلي قرار دارند ولي هاگهاي كپك مركبات مانند دانه هاي تسبيح در انتهاي رشته هاي ويژه ي باريكي در كنار هم جاي گرفته اند.
مشاهده كنيد صفحه 139
- گل ها با توجه به اينكه به كدام از نهان دانه گان تعلق داشته باشند ، گرده افشاني آن ها چگونه انجام شوديا ويژگي هاي ديگري از اين قبيل ، در شكل ظاهري ، تعداد اجزاي بخش هاي مختلف گل ، داشتن يا نداشتن برخي از اجزا و نظاير آنها متفاوت اند. برخي از اين تفاوت ها حتي در يك گونه گل هم ديده مي شوند.
- ترتيب و آرايش قرار گرفتن تخمك درون تخم دان كه به آن جفت بندي مي گويند ، در گل هاي مختلف ، متفاوت است .
- ديواره خارجي دانه هاي گرده داراي تزئينات و سوراخ هاي متعدد است. برجستگي ها وفرورفتگي هاي سطحي كه تزئينات ديواره خارجي را مي سازند در شناسايي دانه هاي گرده و نيز جابه جايي آن ها مؤثراند. سوراخ هاي اين ديواره براي رويش لوله ي گرده استفاده مي شوند .
بحث كنيد صفحه 139
در گل هاي نر – ماده ، گامت هاي نر و ماده متعلق به يك گياه هستند . بنابراين دانه هايي كه به وجود مي آيند ، معمولا بسيار شبيه گياه اوليه هستند در اين حالت تكثير گياه ساده تر و سريع تر صورت مي گيرد ، اما تنوع ميان گياهان جديد بسيار كم بوده و شباهت آنها به يكديگر بسيار زياد است . البته چون توليد مثل آن ها به روش جنسي صورت مي گيرد ، امكان گوناگوني بين گياهان جديد و نيز گياهان جديد با گياه اوليه بيشتر از توليد مثل غير جنسي است.
- وقتي گل هاي نرو ماده روي شاخه هاي مختلف يك گياه باشند باز هم گامت هاي نرو ماده متعلق به يك گياه هستند ، ولي چون گل ها از هم دوراند ، بنابراين امكان قرار گرفتن دانه هاي گرده گل ديگري از همان نوع و متعلق به گياه ديگر بر روي كلاله ي مادگي آن وجود دارد. در اين حالت امكان تنوع در اين دانه ها و گياهان حاصل بيشتر مي شود .
- هنگامي كه گل هاي نر و ماده بر روي گياهان مختلفي از يك نوع (پايه هاي متفاوت ) قرار داشته باشند. امكان گرده افشاني با گرده هاي مختلف بيشتر شده و بر اثر لقاح بين نمونه هاي مختلف از يك گياه ، گياهان جديد تنوع بيشتري پيدا مي كنند.
آزمايش كنيد صفحه 141
هسته ي رويشي لوله ي گرده باعث ايجاد اين لوله و خروج آن از سوراخ هاي سطحي پوسته ي بيروني دانه ي گرده مي شود. درون اين لوله 2 گامت نر از تقسيم هسته زايشي دانه گرده به وجود مي آيند. اين عمل وقتي دانه گرده روي كلاله مادگي قرار مي گيرد رخ مي دهد. لوله گرده ، در كلاله نفوذ كرده وارد خامه شده و پس از عبور از آن به تخمك مي رسد.
بحث كنيد صفحه 143
- تعداد گامت ها بايد زياد باشد تا امكان برخورد مؤثر و انجام لقاح افزايش يافته و تخم هاي زيادي توليد شودتا برخي از آن ها كه از شرايط نامساعد محيطي در امان مي مانند ، بتوانند رشد كنند. از طرف ديگر گامت هاي نر و ماده بايد همزمان توليد و رها شوند تا لقاح انجام شود. پوسته خارجي چنين گامت هايي به ويژه گامت هاي ماده كه بعدا مسئوليت حفاظت از جنين را نيز بر عهده دارد بايد محكم باشد .
12 - زيرا امكان برخورد مؤثر گامت ها و انجام گامت ها كمتر است. امكان رشد تخم ها و تبديل آن ها به جانداران بالغ به دليل تاثير عوامل محيطي مثل شكار شدن كمتر است. از طرف ديگر توليد تعداد زيادي گامت كه هركدام بايد داراي اندوخته غذايي باشند و اين در گامت هاي ماده اهميت بيشتري دارد.
- توليد و تهيه ذخيره غذايي كافي براي هريك از گامت ها و به ويژه تخمك ها كه اندوخته آن ها بايد براي رشد جنين كافي باشد موجب صرف انرژي زياد شده و نياز به مقدار زيادي ماده اوليه دارد .
- امكان لقاح بيشتر شده و شرايط لازم براي تغذيه ، حفاظت و رفع ساير نيازهاي طبيعي جنين در مراحل اوليه رشد بهتر فراهم مي شود. ضمن اينكه در جانوراني كه تخم گذار نيستند ، نيازي به وجود اندوخته غذايي زياد در گامت ماده نيست چون جنين از نظر تغذيه مستقل نبوده به مادر وابسته است البته در تخم گذاراني كه لقاح خارجي دارند نيز احتياجي به تعداد زيادي گامت ماده وجود ندارد.
- زيرا عمر گامت ها و مدت زماني كه امكان لقاح وجود دارد ، كوتاه است و از طرف ديگر تعداد گامت ماده به خاطر لزوم زياد بودن اندوخته غذايي كمتر است. بنابر اين وقتي تعداد گامت هاي نر زياد باشد ، احتمال لقاح و ايجاد تخم افزايش مي يابد.
فكر كنيد صفحه 142
- زيرا در جانوران تخم گذار ، جنين از نظر تغذيه مستقل از مادر است . بنابر اين بايد نيازهاي غذايي او بايد در گامت ماده فراهم باشد تا در ضمن رشد از آن ها استفاده كند.
- حفاظت از جنين بهتر انجام شده دماي مناسب ، غذاي كافي و رطوبت مناسب به راحتي تامين شده و تبادل گازهاي تنفسي و مواد زايد ساده تر صورت مي گيرد.
بحث كنيد صفحه 147
- مزاياي استفاده از كود هاي شيميايي :
مي توان به كمك آزمايش خاك فقط ماده مورد نياز را به خاك افزود و مقدار ساير مواد خاك را تغيير نداد. از طرف ديگر مي توان هرمقدار كود شيميايي را به سهولت و سرعت تهيه و استفاده كرد.
- معايب استفاده از كود هاي شيميايي:
آلودگي ناشي از كاربرد نامناسب و خارج از اندازه لازم كود هاي شيميايي از طريق تغيير خصوصيات فيزيكي ، شيميايي و بيولوژيكي خاك صورت مي گيرد كه عمدتا شامل اين موارد است:
تغيير غلظت املاح خاك ، تغيير ميزان اسيديته ي خاك و تغيير در مقدار عناصري كه بايد به ميزان كمي در خاك وجود داشته باشند ، آلودگي آب ، اختلال در زندگي گياهان و جانوران (در اثر استفاده بيش از حد) .
- مزاياي استفاده از كود هاي طبيعي :
بازگشت طبيعي موادي كه روزي در ايجاد پيكر گياهان استفاده شده است ، زياد بودن ظرفيت پذيرش خاك براي كود هاي طبيعي.
- تجزيه و تخريب بخشي از كود به وسيله فعاليت هاي ميكروبي
– انجام واكنش بين مواد معدني اين كود ها با خاك به صورت مستقل از فعاليت هاي ميكروبي.
- معايب استفاده از كود هاي طبيعي :
آلودگي خاك ناشي از آلودگي هايي كه در پيكر جانداران مولد كود وجود داشته (اعم از آلودگي هاي ميكروبي و انگلي يا عناصري كه در بدن آن ها در اثر آلودگي هاي محيطي ذخيره شده و افزوده شدن آنها به خاك مضر است). آلودگي آب هاي سطحي و زير زميني ناشي از انتشار سطحي آب ها و شسته شدن از خاك و پخش شدن آن ها در محيط به ويژه در مناطق مرطوب، آلودگي هوا ناشي از پراكنده شدن ذرات كود طبيعي در هوا ، شيوع بيماري هاي مختلف به وسيله ميكروب هاي موجود در كود طبيعي.
- به كار گيري همزمان كود هاي طبيعي و شيميايي نتيجه بهتري نسبت به استفاده از كودهاي شيميايي دارد. كودهاي طبيعي علاوه بر اين كه خود داراي مقداري از عناصر غذايي مورد نياز گياهان هستند ، در بهسازي فعاليت هاي ميكروبي خاك و جذب بيشتر عناصر غذايي موجود در كودهاي شيميايي به وسيله گياهان مؤثراند.
.فعاليت خارج از كلاس صفحه 149
- در طبيعت ، موجودات زنده (توليد كننده ها، مصرف كننده ها و تجزيه كننده ها ) با محيط غير زنده روابط متقابلي دارند. عوامل غير زنده ( دما،آب،نور،گاز،مواد شيميايي و ...) بر روي زندگي موجودات زنده مؤثراند.آلودگي ، يا سالم ماندن عوامل غير زنده اهميت فراواني در حفظ محيط زيست دارد.
- تغيير در محيط هاي طبيعي (ايجاد مزارع و درياچه هاي مصنوعي)ايجاد محيط هاي مصنوعي (شهرها) استفاده از آفت كش ها ، پرورش برخي از گياهان و حيوانات خاص ، استفاده بي رويه از منابع طبيعي، افزايش جمعيت ، گسترش آلودگي هاي محيطي ، از جمله تاثيراتي هستند كه در اثر فعاليت هاي انسان در طبيعت ايجاد شده اند.
مشاهده كنيد صفحه 150
اگر نمونه برداري از جاهاي مختلفي كه ميزان آلودگي آنها با يكديگر متفاوت است انجام شده باشد ، مقدار ذرات درشت يا ذره بيني كه روي كاغذ ها قرار گرفته اند متفاوت بوده و مي تواند شاخص ساده اي براي ميزان آلودگي هوا باشد.
با اين روش آلودگي هاي گازي هوا را نمي توان بررسي كرد ، ولي ذرات معلق (particulates) را مي توان مشاهده نمود. ذرات معلق ، شامل ذارت زنده يا قابل زيست (vilable-capable of livinig) و ذرات غير زنده يا غير قابل زيست (noviable) مي شود. از گروه اول باكتري ها ، جلبك ها ، قارچ ها و هاگ جانداران مختلف و گروه هاي گياهان را مي توان نام برد. گروه دوم شامل ذرات تركيب هاي آلي ، فلزات ، گرد و غبار ، دود سيگار و اتومبيل و نيز قطره هاي كوچك مايعات مختلف است.
فكركنيد صفحه 151
بيشتر چيزهايي كه دور ريخته مي شوند مي توانند دوباره مورد استفاده قرار گيرند ، البته شايد نه به آن شكلي كه دور ريخته شده اند. در طي فرآيند بازيافت به روش هاي ويژه اي زباله ها را به چيزهاي سودمند تبديل مي كنند. بين استفاده مجدد و بازيافت تفاوت كوچكي وجود دارد وقتي يك بطري شير يا نوشابه شسته شده و دوباره پر مي شود ، استفاده مجدد صورت گرفته است . ولي اگر اين بطري ها ترك برداشته باشد ، آن ها را دوباره ذوب كرده و شيشه ديگري را مي سازند. اين عمل نوعي بازيافت است. به هرحال در هر دومورد اشياي سود مند دوباره به كار گرفته شده اند.
بازيافت در موارد مختلفي سودمند است :
- استفاده از مواد خام جديد كاهش مي يابد.
- چنانچه فلزات بازيافت شوند ، نيازي به استخراج فلزات جديد از زمين نيست . اين به آن معنا است كه تا زماني كه در آينده واقعا به اين مواد معدني احتياج پيدا نكرده ايم ، آن ها مي توانند در زمين و به اين صورت حفظ شوند.
انرژي لازم براي استخراج منابع و معادن طبيعت بسيار زياد است . از طرف ديگر مقدار فراواني انرژي براي توليد منابع به كار گرفته شده است. به كمك بازيافت انرژي ها ذخيره مي شوند. مثلا جمع آوري قطعات فلزي و ذوب آنها براي استفاده مجدد نسبت به تشكيل آن ها در طبيعت ، استخراج و توليد آن ها به انرژي كمتري نياز دارند.
- بازيافت از بسياري از آلودگي هاي محيطي جلوگيري مي كند . برخي زباله ها ، بو ، گازهاي قابل اشتعال و تركيب هاي شيميايي سمي دارند كه مي توانند وارد آب ، خاك و هوا شوند. روش هاي معمول مثل دفع زباله نمي تواند از بسياري از خطرات جلوگيري كند . اين نوع آلودگي ها ممكن است براي انسان و ساير جانوران و گياهان مشكلات جدي ايجاد نمايند.
بازيافت موادي كه بايد از كشورهاي ديگر وارد شوند ، باعث صرفه جويي در هزينه مي شوند.
منافع – اقتصادي بازيافت به خصوص در زمينه فلزاتي مثل آلومينيوم بسيار قابل توجه است.
فعاليت صفحه 152
فيلتر هايي كه داراي تركيبات آهك هستند ،گوگرد (گوگرد دي اكسيد )موجوددر گاز هاي كارخانه اي اسيدي را جذب مي كنند . به كمك اين فيلتر ها ،دوده و ذرات جامد را نيز مي توان جذب نمود . در اين حالت آلودگي هاي اسيدي هوا كاهش مي يابد .
استفاده از وسايل نقليه ي عمومي در شرايطي كه امكانات لازم براي اين كار به خوبي و درستي فراهم شده باشد ،باعث استفاده ي كمتر از خود روهاي شخصي مي شود در اين حالت مقدار گاز هاي آلاينده هوا كه برخي از آنها تركيبات اسيدي توليد مي كنند كاهش مي يابد .از طرف ديگر استفاده از مبدل هاي كاتاليزگر در لوله هاي اگزوز اتومبيل ها باعث كاهش نيتروژن اكسيد مي شود ،كه خود سهم بسزايي در كمتر شدن تركيبات اسيدي هوا دارد.
- استفاده از انرژي هاي جايگزين سوخت هاي فسيلي باعث كاهش گازهاي سمي ناشي از احتراق اين سوخت ها مي گردد حتي سوخت هاي فسيلي مثل گاز طبيعي آلايندگي كمتري نسبت به زغال سنگ ، نفت و بنزين دارند. انرژي خورشيدي و انرژي باد توسط پيل هاي خورشيدي و توربين هاي بادي به كار گرفته شده و انرژي حاصل از آن ها در زمينه هاي مختلفي استفاده مي شود.
فرآيند توليد انرژي هسته اي مانند انرژي حاصل از سوخت هاي فسيلي باعث ايجاد گازهايي كه ميزان تركيبات اسيدي هوا را زياد مي كنند نمي شود. اما نيروگاه هاي هسته اي نيز آلودگي هاي محيطي فراواني مثل توليد زباله هاي هسته اي و تغييرات گرمايي آب ها دارند . امروزه تلاش دانشمندان روي يافتن راهي براي استفاده از هيدروژن به جاي مواد راديواكتيو در نيروگاه هاي هسته اي متمركز شده است تا توليد انرژي بدون ايجاد مشكلات زيست محيطي انجام شود.
بحث كنيد صفحه 154
استفاده از چنين حشره كش هايي باعث نابودي برخي از مصرف كننده هاي زنجيره هاي غذايي مي شود. در اين حالت ، تعداد جانداراني كه به اين صورت منابع غذايي شان كم شده ، كاهش يافته اند و تعداد آنهايي كه دشمن طبيعي خود را از دست داده اند ، افزايش مي يابد . اين وضعيت زنجيره هاي غذايي را به هم ريخته ، توازن طبيعت را از بين مي برد.
در مورد ددت پيدا شدن آن در كبد پنگوئن هاي قطب جنوب در دهه 60 ميلادي بحث زيادي را برانگيخت. سرانجام مشخص شد اين ماده كه هرگز در اقيانوس منجمد شمالي استفاده نشده شده بود ، از طريق زنجيره هاي غذايي به آن سر زمين راه يافته است. اين سم در مزرعه ها براي از بين بردن حشرات آفت ، روي محصولات پاشيده مي شد. مقداري از آن نيز به زمين هاي غير زراعي رفته ، وارد رودخانه ها شده است. سپس با حل شدن در آب رودخانه ها وارد درياها شده است. سر انجام مقداري از آن را ماهيها مصرف كرده اند كه غذاي پنگوئن هاي قطب جنوب بوده اند. بدين ترتيب ددت به كبد پنگوئن ها راه پيدا كرده است.

دوشنبه، اسفند ۱۷، ۱۳۸۳

خبر نامه شماره 3

شماره 3 سال اول بهمن ماه 1383







سايت اينترنتي انجمن:
http://www.ngo82.blogspot.com

خبر نامه شماره 3 , سال اول- بهمن 1383
مدير مسئول : مجيد فرح آبادي

مدير انتشارات: محمد صمدي پور

همكاران اين نشريه:
مجيد فرح آبادي
محمد صمدي پور
اقدس نيكو روش
حسن كوچك زاده

تايپ: حامد فرح آبادي
v دفتر انجمن :
انتهاي خيابان جمهوري اسلامي فلکه ی یزدان شهر
سايت اينترنتي انجمن:
http://www.ngo82.blogspot.com

مشاهده نظرات شما همكاران در وب بلاك:
http://www.persianlog.com/user/anjomane_oloum

پست الكترونيك :
zist2003mf@yahoo.com


امام علی (ع).گنجایش هر ظرفی با آنچه در آن نهند تنگ می شود جز ظرف دانش که(هر چه در آن نهند) گسترش می یابد.


(نهج البلاغه حکمت 205)








در اين شماره مي خوانيم:

ü اخبار انجمن
ü ديابت
ü قواعد سوالات چند گزينه اي
ü نمونه سوالات المپياد مرحله اول براي سه پايه
ü انرژي هاي نو




ü اخبار انجمن

ü قواعد تهيه سوالات چند گزينه اي

ü نمونه سوالات المپياد مرحله اول سه پايه


ü ديابت

انرژي هاي نو
چه شد اين سينه ها باز آتشين شد
غم آمد با دل ما همنشين شد
محرم آمد آري بار ديگر
كه دنيا غرق ماتم اينچنين شد
حسين جان:
اي پرستشگاه عظمت ها و فضيلت ها ، هنوز امواج صداي مظلومانه ات از اعماق زمان به گوش مي رسد كه «هل من ناصر ينصر ني» و هنوز خون به ناحق ريخته ات در رگ هاي قرون و اعصار جريان دارد و زمزمه گر اين جمله است كه «مردن در سايه عزت بهتر از زندگي با ذلت است « اينچنين است كه عشق تو در دل هاي عاشقانت شور مي آفريند. هر سال محرم را با آه حسرتي آغاز مي كنيم كه اي كاش در آن زمان مي زيستيم اما به مظلوميتت قسم بدان كه تا هميشه تاريخ
،« اني سلم لمن سالمكم و حرب لمن حاربكم »





































































اخبار انجمن
به دنبال تحويل ساختمان استيجاري انجمن در مرداد ماه سال 83 عملا فعاليت هاي اعضاي فعال انجمن متوقف شد.
در طي 6 ماه گذشته مسئولين انجمن ديدار هاي متعدي با رياست سازمان و معاونين محترم مربوطه داشته اند و رايزني هاي متعددي نيز در اين خصوص صورت گرفته است.
نتيجه ي اين تلاش ها وهمچنين مساعدت هاي رياست سازمان جناب آقاي خاكسار ، آماده شدن ساختمان جديد انجمن است كه انشاالله در روز هاي آينده افتتاح خواهد شد .
كتاب هاي كا ر
به دنبال پيشنهاد هاي متعدد به شوراي اجرايي مبني بر تاليف كتاب هاي كار علوم تجربي سه پايه راهنمايي ، كميته انتشارات با بررسي و پذيرش موضوع و انتخاب مولف اقدام نمود. در اين خصوص كتاب هاي مذكور تاليف و در آينده منتشر خواهند شد .
سايت اينترنتي انجمن:
انجمن علمي و آموزشي معلمان علوم تجربي استان قم به منظور نيل به هدف هاي مذكور در ماده (1) اساسنامه ، انجمن اقدام به راه اندازي سايت اينترنتي نموده است تا در راستاي اهداف ذيل گام بردارد.
1) پژوهش در زمينه هاي علمي ، فرهنگي در سطح ملي و بين المللي بين معلمان و متخصصاني كه به گونه اي با علم علوم تجربي سر و كار دارند.
2)ترغيب و تشويق دبيران و دانش آموزان به شركت در امور پژوهشي و آموزشي .
3)تلاش به منظور ارتقاء سطح علمي معلمان به طريق مشاركت.
4) انتقال تجارب علمي و فن تدريس به معلمان و ايجاد زمينه همكاري و مشاركت علمي بين معلمان .
شما همكار گرامي مي توانيد با مراجعه به سايت انجمن با شوراي اجرايي و كميته هاي مختلف ارتباط داشته باشيد و با ارسال نظرات خود مسئولين انجمن را ياري دهيد.
در اين سايت اخبار مربوط به انجمن ، و مطالب متناسب با اهداف انجمن درج خواهد شد.
http://www.ngo82.blogspot.com : آدرس سايت
همچنين با وب بلاگ ذيل نظرات خود را ارسال فرماييد.
http://www.persianlog.com/user/anjomane_oloum

پست الكترونيك:

zist2003mf@yahoo.com
ديابت و مراقبت ها

قلب و عروق:
ديابت ، سطح كلسترول خون را افزايش مي دهد . كلسترول ، نوعي چربي است كه بدن مي تواند آن را بسازد و نقش هاي مهمي در بدن دارد. اين ماده در بعضي غذا ها ي حيواني نيز يافت مي شود . وقتي مقدار كلسترول بسيار بالاست ، درون رگ هاي بزرگ دچار گرفتگي مي شود و در نتيجه رگ باريك مي شود . اين عارضه آتروسكلروز( تصلب شرایين ) ناميده مي شود .گرفتگي و باريك شدن رگ ها جريان خون را در سر تا سر بدن مختل مي كند . درد قفسه سينه كه آنژين ناميده مي شود .قلبي كه به علت گرفتگي رگ هاي مخصوص قلب رخ مي دهد و ضعف ماهيچه قلب ( كارديو ميوپاني ) حمله از عوارض خطرناك گرفتگي رگ هاست.رگ هاي خوني گرفته و باريك ،فضاي كمي براي جريان خون دارند اين وضعيت به اين مي ماند كه شما انگشت شست خود را جلوي خروجي شيلنگ آب بگيريد .در اين وضعيت آب با فشار بسيار بالا از شيلنگ خارج مي شود .به همين نحو ، رگ هاي خوني گرفته و باريك به فشار خون بالا مي انجامند .به علاوه ، زماني كه رگ ها باريك مي شوند ، خون كافي به پاها نمي رسد و بيماري هاي عروق محيطي خود را نشان مي دهند .شما ممكن است در هنگام برخاستن ،راه رفتن يا ورزش كردن در باسن ها ، پشت پاها و يا را ن هايتان احساس درد كنيد . براي پيشگيري از اين عوارض ، نكات زير را رعايت كنيد :
قند خون و فشار خون را تا جايي كه امكان دارد نزديك حالت عادي نگه داريد .
كلسترول و ديگر چربي هاي خون را تا جايي كه امكان دارد نزديك حالت عادي نگه داريد .
داروهاي ديابت خود را هر روز در زمان معين مصرف كنيد .
قرص هاي قلب و فشار خون را همان گونه كه پزشك شما توصيه كرده است ،مصرف كنيد .
از پزشك خود بپرسيد آيا شما براي حفظ سلامتي قلبتان بايد هر روز يك قرص آسپرين مصرف كنيد يا نه .
سيگار نكشيد .
وزن خود را در محدوده عادي حفظ كنيد .
هر روز حدود 30 دقيقه ورزش كنيد .از پلكان استفاده كنيد . دورتر از مركز خريد پارك كنيد . پياده روي كنيد . به شنا بپردازيد. در باغچه كار كنيد . يا در كار هاي خانه مشاركت كنيد .

مراقبت از كليه ها
كليه ها به صورت صافي عمل مي كنند و مواد زايد و اضافي را از خون مي گيرند و دفع مي كنند . صافي هاي بسيار ظريف كليه ها ، گلومرول نام دارند. قند خون و فشار خون بالا به گلومرول ها آسيب مي رسانند . وقتي كليه هاي آسيب ديده عمل تصفيه مواد زايد و اضافي را به خوبي انجام نمي دهند ، اين مواد در بدن تجمع مي يابند و باعث آسيب مي شوند . يكي از نشانه هاي اوليه تخريب كليه ها ، نشت مقدار زيادي پروتئين
از كليه هاست اين حالت كه پروتئينوري ناميده مي شود و باعث از دست رفتن پروتئين هاي مفيد بدن مي شود. نقص كليوي حاصل از ديابت آن قدر آهسته رخ مي دهد كه ممكن است شما سال ها احساس بيماري نكنيد . حتي زماني كه كليه هاي شما تنها نصف كار عادي خود را انجام مي دهند نيز شما به وجود بيماري پي نمي بريد . وقتي كليه ها از كار مي افتند ، درد معده و خستگي تمام وقت به سراغ شما مي آيد و پوست شما ممكن است به زردي گرايد .
برا ي پيشگيري از اين عوارض ، نكات زير را رعایت كنيد :
قند خون و فشار خون را تا جايي كه امكان دارد نزديك حالت عادي نگه داريد .
از برنامه غذايي كه پزشك يا متخصص تغذيه شما توصيه كرده است ، پيروي كنيد . آنان ممكن است به شما پيشنهاد كنند كه پروتئين ،سديم و پتاسيم كمتري مصرف كنيد .
با آزمون ادرار ، دست كم سالي يك بار كليه هايتان را وارسي كنيد .
اگر نشانه هاي زير را داشتيد ممكن است عفونت كليوي داشته باشيد و بايد بي درنگ به پزشك مراجعه كنيد :
1) درد يا سوزش در هنگام ادرار
2) اشتياق فراوان به حمام رفتن
3) ادرار كدر يا قرمزگون
4) درد در پشت يا پهلو ودنده ها
5) تب يا احساس لرز
بعضي داروها از جمله مهار كننده ACE پيشرفت تخريب كليه را كند مي كنند .اگر پزشك اين داروها را براي شما تجويز كرد ، به موقع آن ها را مصرف كنيد .
مراقبت از دستگاه عصبي
قند خون بالا به مدت طولاني مي تواند به رگ هاي خوني كه به بعضي اعصاب اكسيژن مي رسانند ،آسيب رساند به علاوه ، قند خون بالا مي تواند به پوشش اعصاب آسيب وارد كند . اعصاب آسيب ديده ممكن است از فرستادن پيام ها به كندي جا به جا شوند يا در زمان نامناسبي فرستاده شوند .
اعصاب محيطي به بازو ها ، دست ها ، ران ها و پاها مي روند . تخريب اين اعصاب مي تواند به احساس كرختي در دست ها يا پاها منجر شود .
اعصاب خود كار از نخاع به شش ها ، قلب ، معده ، روده ها ،مثانه و اندام هاي جنسي مي روند .تخريب اعصاب معده و روده ها در اثر قند خون بالا به احساس ناراحتي در معده ، استفراغ ، يبوست يا اسهال منجر مي شود .
تخريب اعصاب خود كاري كه به مثانه مي روند ، تشخيص زماني كه بايد به دستشويي برويد را مشكل مي سازد اين تخريب درك خالي بودن مثانه را نيز مشكل مي سازد هر دو مشكل مي تواند باعث شود شما ادرار را به مدت طولاني نگه داريد . اين وضعيت مي تواند به عفونت مثانه منجر شود . گاهي نيز قطرات ادرار به طور تصادفي نشت مي كنند .
براي پيشگيري از اين عوارض نكات زير را رعايت كنيد :
قند خون و فشار خون را تا جايي كه امكان دارد نزديك حالت عادي نگه داريد .
پاهايتان را هر روز با آب گرم بشوييد . هر روز آن ها را براي زخم ها ، تاول ها ، قرمزي ها ، پینه ها يا مشكلات ديگر وارسي كنيد .هميشه كفش يا دمپايي بپوشيد ناخن ها را هفته اي يك بار و پس از شستن پاها يعني زماني كه نرم هستند ،كوتاه كنيد .اين اقدام ها باعث مي شود پاهايتان كمتر زخمي و عفوني شوند . عفونت پاها به تخريب اعصاب پا مي انجامد.
مراقبت از چشم ها
قند خون بالا به شبكيه چشم آسيب مي رساند . كار شبكيه دريافت نوري است كه به چشم مي رسد .شبكيه رگ ها خوني ظريفي دارد كه قند خون بالا باعث گرفتگي آن ها مي شود اگر شما به تخريب شبكيه دچار شويد ، ممكن است تار بيني يا دو بيني پيدا كنيد .
براي پيشگيري از اين عوارض نكات زير را رعايت كنيد :
قند خون و فشار خون را تا جايي كه امكان دارد نزديك حالت عادي نگه داريد .
براي معاينه چشم سالي يك بار به چشم پزشك مراجعه كنيد .
اگر احساس تار بيني يا دو بيني داريد ، در يك يا هر دو چشم درد يا فشار داريد و يا در مشاهده چيز هايي كه خارج از گوشه هاي چشم قرار دارند ، مشكل داريد ، به چشم پزشك مراجعه كنيد.
همكاران ارجمند :
با توجه به برگزاري المپياد علوم تجربي و تهيه سوال هاي چند گزينه اي قواعد تهيه اين سوال ها و نمونه ي اين سوال ها براي هر پايه خدمت شما همكاران تهيه و ارسال مي گردد .
قواعد تهيه سوالات چند گزينه اي :
1. هر سوال بايد مطلب و موضوع مهمي را اندازه گيري كند و از پرسش مطلب جزيي و كم اهميت بپرهيزيم .
2. متن سوال كامل ، واضح ، روشن ، و شفاف بوده و به اختصار نوشته شود.
3. هر سوال فقط يك هدف را اندازه بگيرد و بيش از يك مطلب در هر سوال نباشد.
4. از تكرار مطالب مشابه در گزينه ها خودداري شود.
5. تنه و متن سوال ، حاوي مطلب اصلي پرسشي بوده و پاسخگو با مراجعه به متن پي به خواسته سوال ببرد.
6. تمام گزينه هاي هر سوال متجانس بوده و به مطلب واحدي مربوط شود .
7. گزينه ها طوري تنظيم شود كه فقط گزينه پاسخ درست و يا درست ترين پاسخ باشد .
8. پاسخ ها و گزينه هاي انحرافي طوري تنظيم شود كه نظر پاسخ گويان بي اطلاع را جلب كند.
9. براي ارزيابي سطوح درك و فهم و بالاتر از واژه هاي بديع و غير كليشه اي استفاده شود.
10. پاسخ ها و گزينه هاي هر سوال از نظر دستوري بايد مكمل و پاسخي به متن سوال باشد .
11. در متن سوال از شواهد ياري كننده استفاده نشود ، تا به وسيله ي آن پاسخگو جواب را پيدا كند.
12. از به كار بردن ادوات منفي تا حد امكان بپرهيزيم . (در صورت استفاده ، زير آن خط بكشيم )
13. اگر در صورت ضرورت ، متن سوال منفي بود ، متن پاسخ ها منفي نباشد . (منفي مضاعف)
14. از به كار بردن گزينه هاي مثل “همه اينها ” يا ”هيچكدام ” يا ”الف و ب ” صحيح يا غلط است خودداري شود.
15. هر سوال مستقل از سوال ديگر باشد و پاسخ سوال منوط به دانستن پاسخ سوال ديگر نباشد.
16. متن و يا گزينه هاي يك سوال به يافتن پاسخ سوال ديگر كمك نكند.
17. سوال گمراه كننده نباشد. متن و گزينه ها پاسخگو را گمراه نكند.
18. در گزينه ها ، از ارائه ي دو گزينه ي متضاد كه يكي از آن دو گزينه ي پاسخ درست است ، خودداري گردد.
19. از به كار بردن دو گزينه ي مترادف نيز پرهيز شود. (حتي وقتي دو گزينه ي مترادف غلط است)
20. طول گزينه ها در هر سوال برابر باشد.
21. طول پاسخ درست در سوال هاي مختلف ، برابر نباشد . .
22. محل پاسخ درست در ميان پاسخ هاي انحرافي به طور تصادفي انتخاب شود.
23. محل گزينه هاي درست از هيچ قاعده خاصي پيروي ننمايد و كل پاسخنامه پس از تنظيم درست به شكل خاصي در نيايد .
24. در متن سوال هايي كه جاي خالي دارد ، بهتر است جاي خالي را در آخر و يا داخل متن قرار دهيد. متن ضمنا هر گزينه مستقلا بايد از نظر دستوري متن سوال را كامل كند.
25. متن هر سوال و همه گزينه هاي مربوط به آن در يك صفحه قرار گيرد.


نمونه سوالات المپیاد مرحله اول مدرسه پایه اول

1- ذره هاي سازنده كدام يك از مواد زير را مولكول ها تشكيل مي دهد؟
1) آهن 2)مس 3) جيوه 4)اكسيژن
2 - در حجم معين و در دماي معين كدام ماده انبساط كمتري دارد ؟
1)هيدروژن 2)الكل 3)آلومينيوم 4) شيشه
3 - نقطه انجماد مس 1083 درجه سانتيگراد است نقطه ذوب آن چقدر است؟ 1) 1083 2) 1082 3)کمتراز1083 4) بيشتر از 1083
4 – كدام يك از تغييرات زير گرما گير است؟
1) چگالش 2)انجماد 3)تصعيد 4)ميعان
5 – كدام ماده چكش خوار است و گرما را به خوبي از خود عبور مي دهد؟
1) فسفر 2)گوگرد 3) سرب 4)يد
6- ماده اي جامد در اختيار داريم،ازكدام خاصيت براي شناسايي آن استفاده نمي شود ؟
1) رنگ 2)نقطه ي ذوب 3) ميزان رسانايي 4) حجم
7- 10 سي سي آب را با 25 سي سي الكل مخلوط كرده ايم حجم مخلوط حاصل چند سي سي است ؟
1) 35 2) 36 3) بيشتر از 35 4) كمتر از 35
8- براي جداسازي جزء جامد يك محلول از كدام روش جداسازي استفاده مي كنند؟
1) سرريز كردن 2) تبلور 3) صاف كردن 4)قيف جداكننده
9- در كدام گزينه انرژي الكتريكي به نوراني تبديل مي شود؟
1) بدن كرم شب تاب 2)فرستنده راديويي 3) دينام دوچرخه 4) باتري اتومبيل

10- اگر اندازه در هريك از گوي ها برابر باشد نيروي جاذبه بين آنهادر كدام گزينه بيشتر است؟
1 ) 2) 3) 4)

11- - به دمايي كه در آن ماده ي خالص به حالت جامد و مايع در حال تعادل باشد جه مي گويند؟
الف : نقطه ي انجماد ب : نقطه ي ذوب ج : نقطه ي ذوب و انجماد د : دماي اشباع

12- به درون چهار ظرف يكسان‌‌، آب خالص با دماي متفاوت ريخته ايم وظرف ها پر شده اند دركدام دما تعداد ذرات آب بيشتر است؟
الف: يك ب : دو ج : سه د : چهار

13 – سرعت اوليه اتومبيلي 20 وسرعت ثانويه آن 80 متر بر ثانيه است اگر مدت تغييرات سرعت آن 10 ثانيه باشد شتاب اتومبيل چند متر برمجذور ثانيه خواهد بود؟
1) 8 2) 6 3) 10 4) 4
C B


A 14- اتومبيلي مسافت بين شهرهاي A وBوC را كه 144
كيلومتراست را مطابق شكل درمدت2 ساعت پيموده است
سرعت اتومبيل چند متربر ثانيه است؟
1) 20 2) 72 3) 10 4) 288
15- در كدام گزينه انرژي جنبشي وجود دارد ؟
1) فنر فشرده شده 2)آب پشت سد 3)وزنه آويخته 4) باد
به سوالات زير پاسخ دهيد.
1 – در فصل تابستان بدن ما زياد عرق مي كند باوجود گرم شدن هوا دماي بدن ما بالا نمي رود و از دماي محيط اطراف ما هم كمتر است .علت چيست ؟


2- پرنده ي در حال پرواز هنگامي كه مي خواهد بر روي زمين بنشيند پرهاي خود را كاملا باز مي كند همچنين چتر بازي كه از درون هوا پيما بيرون مي پرد براي اينكه سالم فرود آيد چتر خود را باز مي كند بازكردن چتر و بال چه كمكي به آنها مي كند
سرعت3- نمودار مقابل :
شتاب حاصل از حركت يك اتومبيل را نشا ن مي دهد.
نمودار را تفسير كنيد.


زمان



4- در شكل مقابل تبديلات انرژي را توضيح دهيد.











دوم راهنمايي
1- «آب مايعي است بي رنگ ، بي بو و بي مزه كه در 100 درجه ي سانتي گرا د به جوش آمده و در صفر درجه سانتي گراد يخ مي زند ، نمي سوزد و چيزي را نمي سوزاند و به وسيله ي جريان برق به دو عنصر اكسيژن و هيدروژن تجزيه مي شود»
در عبارت بالا به چند خاصيت فيزيكي آب اشاره شده است؟
1) 6 2) 7 3) 8 4) 9
2- نسبت شكر به نبات مانند ..................است.
1) گرانيت به بازالت 2) گرانيت به گابرو 3) بازالت به گرانيت 4) ريوليت به بازالت
3- سنگي كه نفت در آن ها تشكيل مي شود به احتمال زياد ...........است.
1) ريز بلور 2) درشت بلور 3) سخت و محكم 4) لايه لايه
4- تصوير ساعتي در پيرابين تشكيل شده است . اگر با يك آينه ي تخت به آن نگاه كنيم ساعت را 2:35 مي بينيم . ساعت واقعي چند است؟
1) 10:35 2) 9:25 3) 4:25 4) 2:35
5- سوخت A دماي يك كيلوگرم يخ صفر درجه را به آب 5 درجه سانتي گراد افزايش داده است . انرژي اين سوخت چند كيلو ژول بوده است ؟
1) 333 2) 354 3)420 4) 2250
6- در آينه ي مقعر (كاو) اگر جسم بر روي كانون قرار بگيرد . تصوير در كجا تشكيل مي شود؟
1) بين كانون و مركز 2) بي نهايت 3) درون آينه 4) بين كانون و آينه
7- يك دياپازون با بسامد 50 هرتز، امواجي بر سطح آب ايجاد مي كند . اگر به جاي آن از يك دياپازون با بسامد 100 هرتز استفاده كنيم ............
1) سرعت انتشار امواج دو برابر مي شود 2) به انرژي نوسانگر بستگي دارد
3) سرعت انتشار امواج را نصف مي كند 4) طول آن موج نصف مي شود
8- در كدام نمودار تغيير حالت رخ داده است؟




گرما گرما گرما گرما
9- محلول يد بر روي كدام يك از مواد زير رنگ آبي تيره ايجاد مي كند؟
1) سفيده ي تخم مرغ 2) گوشت سفيد 3) پنبه 4) برنج
10- براي آنكه غذاي داغ ديرتر سرد شود، كدام ظرف مناسب تر است؟
1) فلزي سياه رنگ 2) فلزي نقره اي 3) ملامين تيره 4) كريستال
11- اگر زاويه ي بين پرتوي تابش و آينه زاويه تابش باشد زاويه ي بازتابش چند درجه است؟
1) 18 درجه 2) 5/22 درجه 3) 45 درجه 4) 72درجه
12- در واكنش شيميايي درون بدن كدام ماده كاتاليزگر محسوب مي شود؟
1) چربي 2) ويتامين 3) گلوكز 4) آنزيم
13- كدام يك از امواج زير با بقيه متفاوت است ؟ 1) راديويي 2) صوتي 3) ماكروويو 4) نور مرئي
14- انرژي دروني كدام يك از گزينه هاي زير با بقيه متفاوت است ؟
1) آب حوض صفر درجه 2) آب استخر 40 درجه 3)آب درياچه 20 درجه4)آب كتري 90 درجه
15) كدام كاني زير جزء كاني هاي اوليه محسوب نمي شود؟
1) كلسيت 2) كوارتز 3) ميكا 4) فلدسپات

1- شكل هاي زير يكي از راه هاي انتقال گرما را نشان مي دهد با توجه به آن شكل ها تفسير كنيد.













2- سرعت انتشار موج مقابل 18 كيلو متر بر ساعت است .
الف) بسامد موج چقدر است؟
5/0
ب)اگر بسامد ثابت باقي بماند و طول موج دوبرابر شود سرعت
آن چقدر است؟




3- الف) وقتي مي گوييم چگالي مس 09/8 است منظور چيست؟

ب) گرم و سرد شدن يك گاز چه تاثيري بر چگالي آن گاز دارد ؟



4- نمودار مقابل چگونگي ذوب يخ از دماي 4- درجه سانتيگراد تا 10 درجه بالاي صفر را نشان
مي دهد.اين نمودار را تفسير كنيد. دما


زمان
نمونه سوالات پايه سوم
1- در شكل مقابل اگر جرم نيروي F چرخ و محور 10 كيلو گرم باشد F
براي متعادل نگاه داشتن چرخ و محور برابراست با :(10=g)
Cm30=R Cm10= r
الف:N100 ب:N150 ج:N200 د:N300
2-در شكل مقابل براي بالا بردن وزنه 500 نيوتني روي سطح شيب دار
120 نيوتن نيروي محرك لازم است . هنگامي كه جسم به بالاي m3 m1
سطح شيب دارمي رسد نيروي محرك چند ژول كار انجام مي دهد؟
الف :72 ب: 360 ج:300 د:1500
3- در شكل مقابل وزن هريك ازقرقره هاي B وC برابر5 نيوتن
و وزن قرقرهA برابر 15 نيوتن مي باشد براي آن كه وزنه C B
585 نيوتني را درحال تعادل نگه داريم نيروي Fچند نيوتن بايد باشد؟

الف:N100 ب:N150 ج:N200 د:N300 A

4 - علت متلاشي نشدن هسته اتم ها چيست ؟
Wالف:وجود پروتون ها در هسته ب: كوجك بودن هسته
ج :جاذبه بين پروتون ها د:وجود نوترون ها درهسته

5- كدام جفت عنصر زير نسبت به هم ايزوتوپ هستند؟
الف) و ب) و
ج) و د) و

6- اگر اتمي 17 پروتون و 18 نوترون داشته باشد كدام گزينه درباره ي آن درست است؟
الف) ب ) ج ) د )
7- ارتفاع آب در يك آبشار 30متر است توربيني در اين آبشار نصب شده است كه با بازده 90درصد انرژي مكانيكي توليد مي كند اگر يك متر مكعب آب از روي توربين عبور كند چندكيلو ژول انرژي به دست مي آيد؟
1)kj3000 2) kj2700 3) kj300 4) kj270
8- كداميك از تركيب هاي زير مولكول ها از هم جدا ديده نمي شود و ذرات آن به صورت يون هاي مثبت و منفي كنار هم قرار دارند؟
1) 2) 3) 4) 9- يك سال زميني كدام سياره از يك روز آن كمتر است ؟
1) عطارد 2) زهره 3) زحل 4) اورانوس

10- كدام گزينه عامل فشار گاز درون يك كپسول است ؟
1) حجم گاز 2) سطح و ارتفاع
3) جنبش مولكول ها 4)شكل كپسول
11- درصد كدام يك از گاز هاي زير در خورشيد زياد تر است ؟
1) هيدروژن 2) كربن 3) هليم 4) كلسيم
12- اين جمله نظريه ي كدام دانشمند را تاييد مي كند؟
“ افرادي كه سازش بيشتري با محيط دارند شانس بيشتري براي زندگي دارند .”
1) لامارك 2) داروين 3) ويسمن 4) دووريس

13- آمونيت ها در كدام بخش رمين شناسي فراوان بوده اند؟
الف) سنوزوييك ب) مزوزوييك ج) اواخر پالئوزوييك د) اويل پالئوزوييك
14- جسد كدام جاندار با احتمال بيشتري به فسيل تبديل مي شود؟
الف : عروس دريايي ب : كرم خاكي ج : دوكفه اي ها د : نرم تن مركب


15- يك الكتروسكوپ را به روش القا با شانه پلاستيكي بارداركرده ايم .اگريك ميله شيشه اي باردار رابه آن نزديك كنيم ورقه هاي الكترو سكوپ چه مي شوند؟
الف : از هم دور ب: به هم نزديك
ج: ابتدا نزديك سپس دور د: ابتدا دور وسپس نزديك
.....................................سئوالا ت تشريحي.............................................
1-بر يك زير دريايي در عمق 40 متري از سطح دريا چند پاسكال فشار وارد مي آيد؟
( فشار هوا = Pa100000)




2-ابعاد يك مكعب مستطيل به ترتيب 5و8و4 سانتي متر است اگر جرم آن 25/1كيلو گرمباشد،
الف: كمترين و بيشترين فشاري كه مكعب مي تواند بر سطح زيرين خود وارد كند را بر حسب پاسكال به دست آوريد.
ب: چگالي مكعب مستطيل چقدر است؟( 10=g)



R13 – در مدار روبرو R1 1000 اهم و R2500 اهم مي باشد شدت جريان مدار را به دست آوريد.
R2
220 ولت




4-چهار تفاوت ويك شباهت سيارت داخلي وخارجي را بنويسيد وسپس بنويسيد كدام سيارات برخلاف حركت ديگر سيارا ت به دور خورشيد مي گردند.


توجه: هرسئوال تستي 2امتياز و هر سئوال تشريحي 5 امتياز دارد كه مجموعاً 50 امتياز
مي شود
.....براي هر سئوال غلط تستي نمره منفي در نظر گرفته مي شود.....













انرژي هاي نوين :
انرژي هاي نوين تجديد پذير به مجموعه اي از منابع انرژي شامل انرژي خورشيدي، باد، بيوماس، زمين گرمائي، دريايي و انرژي آبي اطلاق مي شود. انتظار مي رود اين منابع انرژي در بلند مدت نقش بسيار مهمي در تامين انرژي جهان ايفا نمايند. با توجه به طبيعت ناپايدار و تناوبي آنها لازم است در برخي موارد به ذخيره سازي آنها در هيدروژن – بعنوان حامل انرژي ـ پرداخت. از اين رو از هيدروژن خورشيدي بعنوان سوخت آينده نام برده مي شود و به نظر مي رسد كه درآينده جايگزين سوختهاي فسيلي خواهد شد.
در زمينه انرژي خورشيدي دستگاههاي تامين آب گرم و گرمايش خورشيدي از ساده ترين تكنولوژي ها برخوردارند. استفاده گسترده از آنها مي تواند سهم قابل اعتنايي از مصرف انرژي جامعه را در بخش هاي خانگي و مسكوني تامين نمايد كه متاسفانه در كشور ما بدلايل فراوان از جمله نفت ارزان، هنوز جايگاه مناسب خود را نيافته است.
سلولهاي خورشيدي فتوولتايي در ظرف 20 سال گذشته با شتاب زيادي توسعه يافته اند. اگر چه قيمت آنها در اين مدت كاهش زيادي داشته است ولي هنوز هم سيستم هاي گرانقيمتي بشمار ميروند. استفاده از آنها در كاشي ها و در نماي ساختمانها مي رود.

توربين هاي بادي امروزه بيش از ديگر سيستم هاي تجديد پذير به شرايط اقتصادي نزديك شده اند. با پيشرفتهاي علم آئروديناميك و طراحي سازه، توربينهاي بادي مدرن به ظرفيت هاي بالاتر از يك مگاوات دست يافته اند. اما بايد توجه داشت كه در كشورهاي جهان سوم كاربرد وسيع و منطقي آنها در گرو دسترسي به تكنولوژي ساخت آنهاست و براي دستيابي واقعي به تكنولوژي ساخت، ابتدا بايد از ساخت واحدهاي كوچك – در حد چند كيلووات شروع كرد و با بهينه سازي و افزايش تدريجي توان به ظرفيت هاي بزرگتر – در حد چند صد كيلووات و بيشتر دست يافت.

نيروگاههاي آبي بزرگ و كوچك از تكنولوژي تكامل يافته اي برخوردارند و با توجه به صرفه اقتصادي و همچنين اهميت آنها در كشاورزي بايدضمن شناسائي پتانسيل كشور و تعيين مناطق داراي الويت به بهره برداري وسيع از اين منابع همت گماشت.
در ميان انرژي هاي دريايي، انرژي جزر و مدي از تكنولوژي پيشرفته اي بهره مند است اما بدليل مشكل زيست محيطي و موانع اقتصادي از توسعه چشمگيري برخوردار نبوده است. انرژي حرارتي درياها OTEC هنوز مشكلات فني و اقتصادي فراوان دارد. اما انرژي امواج عليرغم تكنولوژي جوان و تكامل نيافته اش بدليل دانسيته نسبتا بالاتر و در مكانهاي داراي پتانسيل بيشتر تا حدودي مورد توجه بوده است.

انرژي زمين گرمايي اگر چه اساسا تجديد ناپذير نيست و نظير منابع نفتي ممكن است تمام شود، اما چنانچه نرخ و نحوه بهره برداري در حدي باشد كه بتواند بطور طبيعي توليد و جايگزين شود ميتوان آنرا جزء منابع تجديد پذير بشمار آورد. اما با اينهمه اين منبع نيز از نظر اقتصادي از جمله موفق ترين منابع انرژي تجدي پذير بشمار ميرود. امروزه درجهان در حدود7000 مگاوات تاسيسات برق زمين گرمايي وجود دارد. علاوه بر توليد برق، از انرژي زمين گرمايي بطور مستقيم و براي مصارف گرمايش نيز استفاده مي شود. تكنولوژي انرژي زمين گرمايي داراي دو بخش عمده است. بخش اول به اكتشاف و استخراج آب گرم يا انرژي زمين گرمايي از اعماق زمين مربوط است و بخش دوم شامل تبديل انرژي حرارتي استخراج شده به انرژي برق مي باشد. وجود سابقه و تجربه مشابه و مفيد در صنعت برق در توسعه انرژي زمين گرمايي كمك موثري بوده است.
استفاده از انرژي بيوماس اگر چه به شكل سنتي آن يعني سوزاندن چوب درختان و فضولات حيواني باعث آلودگي و تخريب محيط زيست مي شود، اما شكل برنامه ريزي شده و پايدار آن، امروزه مورد توجه بسيار است. از ضايعات كشاورزي نظير نيشكر و چغندر مي توان سوخت مايع تهيه نمود. مي توان در زمين هاي نامرغوب و نيمه باير درخت يا درختچه هاي مناسب با دوره رشد كوتاه و سريع كاشت و اگر چه با احتراق آنها براي تامين انرژي در اتمسفر CO2 منتشر مي شود. اما در عوض در دوره كاشت و رشد و نمو آنها كه دائمي و هميشگي است، به همان ميزان CO2 از اتمسفر جذب شده و از طريق فتوسنتز در حضور انرژي خورشيدي، اكسيژن ساخته خواهد شد و بدين ترتيب يك چرخه (( كربن خنثي )) شكل خواهد گرفت.
تعريف انرژي از انرژي خورشيدي بهره برداري از انرژي خورشيدي در بسياري از كشورها جهان بخصوص مناطق با آفتاب زياد معمول و درحال پيشرفت است. اين انرژي كه مي تواند براي گرم كردن وفاژ و توليد الكتريسيته مورد استفاده قرارگيرد در كشورهاي مختلف دنيا در مرحله آزمايشي مي باشد.
با توجه به وسعت دسترسي به اين انرژي به نظر مي رسد در آينده، انرژي خورشيدي بتواند به عنوان يكي از منابع ارزان در دسترس بشر قرار گيرد. در حال حاضر 15/0 درصد انرژي مورد مصرف آمريكا از خورشيد تامين مي شود. كشورهاي اروپايي و ساير كشورهاي صنعتي نيز مقدار كمي از انرژي مورد نياز خود را از خورشيد تامين مي كنند.
كره زمين انرژي خورشيدي را بصورت تابش خورشيدي دريافت مي كند و مقدار اين تابش بمراتب بيش از نياز بشريت است. اين منبع از تغييرات روزانه شناخته شده اي علاوه بر تغييرات فصلي برخوردار است و بطور قابل ملاحظه اي متاثر از وضعيت هوا است. شدت تابش خورشيدي نسبتا كم و پيك ( فراز ) آن در حدود KW/m2 1 در سطح دريا است. تمام كشورها به اين منبع به مقادير مختلف دسترسي دارند. كاربرد انرژي خورشيدي كاملا متنوع است وشامل گونه حرارتي مستقيم ( سيستم هاي عامل و غير عامل ) ، توليد نيروي برق از طريق سيكل هاي ترموديناميكي و تبديل مستقيم به الكتريسيته با كمك سيستمهاي فتوولتائي PV مي شود. انبار كردن انرژي خورشيدي در سيستم هاي حرارتي نسبتا ارزان است و بدين ترتيب منبع انرژي از زمان استفاده از انرژي بوسيله مصرف كننده جدا مي گردد.
مقدار زيادي كارهاي تحقيقاتي در 20 سال گذشته در اين زمينه انجام شده است و حجم قابل توجهي اطلاعات در مورد تكنولوژي و كاربردهاي انرژي خورشيدي بدست آمده است و پيشرفتهاي حيرت آوري در زمينه توجيه اقتصادي و مقرون بصرفه بودن اين انرژي انجام گرفته است. اكنون، برخي از اين كاربردها كاملا جنبه تجاري پيدا كرده است ولي كاهش بيشتر هزينه ها كه از طريق توليد انبوه و توسعه تكنيكي ميسر مي باشد مورد نياز است، تا كاربردها گسترده تر شوند.
مزاياي انرژي خورشيدي
انرژي خورشيدي از نظر محيط زيست بي خطر است اگر چه استفاده متمركز در ابعاد وسيع مي تواند منجر به اثرات زيست محيطي محلي شود. همچنين انرژي خورشيدي با شرايط فرهنگي متفاوت به خوبي پيوند مي بندد. شماري محدوديت هاي اقتصادي و اساسي وجود دارند كه براي استفاده وسيع از اين انرژي مي بايستي رفع شوند، اما با پشتيباني كافي سهم اين منبع انرژي در طول دهه هاي آتي ابعاد قابل توجهي خواهد يافت.
بهره گيري از انرژي خورشيدي
درعصر حاضر از انرژي خورشيدي توسط سيستمهاي مختلف و براي مقاصد متفاوت استفاده و بهره گيري مي شود كه اهم آنها عبارتند از:
1- سيستمهاي فتوبيولوژيك : تغييراتي كه درحيات و زيست گياهان و جانداران بوسيله نور خورشيد و فتوسنتز ايجاد مي گردد، فرآيند تجزيه كود حيوانات و استفاده از گاز آن
2- سيستمهاي فتوولتائيك: تبديل انرژي خورشيدي به انرژي الكتريكي – سلولهاي خورشيدي.
3- سيستمهاي حرارتي و برودتي: شامل سيستمهاي تهيه آبگرم – گرمايش و سرمايش ساختمانها- تهيه آب شيرين – سيستم هاي انتقال پمپاژ – سيستم هاي توليد فضاي سبز ( گلخانه ها )خنك كنها و اجاقهاي خورشيدي – سيستم هاي سردسازي – برجهاي نيرو – خشك كن هاي خورشيدي – نيروگاه هاي خورشيدي.
فن آوريهاي جديد
سيستمهاي فتوولتائيك
سيستمي كه در آن انرژي خورشيد بدون بهره گيري از مكانيزمهاي متحرك و شيميائي، به انرژي الكتريكي تبديل شود، اثر آنرا فتوولتائيك مي نامند. عاملي كه دراين فرآيند بكار مي رود سلول خورشيدي ناميده مي شود. حدود 45 سال پيش براي اولين بار و بعنوان مولد الكتريكي در سفينه هاي فضائي از اين سلولها استفاده گرديد و مدتي است كه بهره گيري از آنها در زمين نيز متداول شده است. سلولهاي خورشيدي قادرند انرژي تشعشعي خورشيد را با بازدهي معادل 5 تا 20 درصد مستقيما به الكتريسيته تبديل كنند. اگر چه انرژي الكتريكي نوري هنوز بميزان كافي از لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه نمي باشد ولي در سالهاي اخير كاهش چشمگيري در هزينه هاي مربوط به بهره برداري از اين سيستمها مشاهده گرديده و انتظار مي رود در آينده نيز با تحقيقات لازم و رفع سلولهاي نوري، كاهش قيمت ادامه يابد. ولي نبايد فراموش كرد كه در مناطق دور و در جاهايي كه دسترسي به سوخت و الكتريسيته ارزان مقدور نباشد از سيستمهاي فتوولتائيك استفاده مي گردد. اين سيستمها رابرق خورشيدي نيز مي نامند.






سيستم هاي آبگرم خورشيدي
با توجه به ميزان تابش خورشيد، استفاده از انرژي خورشيدي به صورت كاربردهاي حرارتي و تبديل مستقيم به برق در مقايسه با انواع ديگر انرژيهاي تجديد پذير از اهميت قابل ملاحظه اي برخوردار است. از ميان كاربردهاي حرارتي از انرژي خورشيدي، سيستمهاي آبگرم و گرمايش، چه به لحاظ تكنولوژي و چه به لحاظ برآوردهاي اقتصادي در مقايسه با ساير كاربردهاي حرارتي از انرژي خورشيدي در جهان بيشتر مورد توجه قرار گرفته است. دليل اين ارجحيت در اين است كه سيستمهاي آبگرم و گرمايش خورشيدي به دماهاي متوسط نياز دارند. سهم قابل ملاحظه اي از انرژي مورد نياز براي تامين آبگرم و گرمايش ساختمانها، با توجه به شرايط جغرافيائي، در بيشتر ماههاي سال مي تواند توسط انرژي خورشيدي تامين گردد و به اين لحاظ هر ميزان جايگزيني كاربرد انرژي خورشيدي به عوض انرژي هاي فسيلي از اهميت خاصي برخوردار است.